بوستر ترمز (brake booster) قطعه‌ای بدون سر و صدا که به کمک راننده‌ها آمده تا کمک کند ترمزی راحت و بدون فشار داشته باشند. قطعه‌ایی که به راحتی به چشم دیده می‌شود امّا ناشناخته مانده و کمتر کسی آن را می‌شناسد. در مقاله‌های قبلی از سیستم ترمز و انواع آن برایتان گفته‌ایم این بار می‌خواهیم شما را با علائم خرابی بوستر ترمز و اینکه چه کاربردی در سیستم ترمز دارد صحبت کنیم.
بوستر ترمز چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم با چگونگی عملکرد بوستر ترمز در خودرو آشنا شویم به میزان فشاری که یک خودروی حداقل 1300 کیلوگرم برای ترمز نیاز دارد فکر کنید. چه قدرتی می‌تواند وزنی که برای حداقل در نظر گرفته شده را توقف کند؟ آیا قدرت پای شما روی پدال است که باعث کاهش سرعت خودرو می‌شود؟ اینجاست که باید با نقش بوستر ترمز آشنا شوید تا به پاسخ همه‌ی این سوالات برسید. بوستر ترمز قطعه‌ای مکانیکی و جزئی از سیستم ترمز است که معمولاً بین سیلندر و پمپ ترمز قرار می‌گیرد. بوستر از خلاء ایجاد شده به همین دلیل ممکن است آن را با نام بوستر خلاء صدا بزنیم.
بوستر خلاء وسیلهای برای تقویت نیروی اعمال شده بر روی پدال ترمز در سیستم ترمزهای دیسکی است و آنها را در ترمز های کاسهای نخواهید دید. با وجود این قطعه کوچکترین فشار بر روی پدال ترمز بدون نیاز به نیروی اضافه‌ی پا باعث کاهش سرعت وسایل نقلیه سبک و سنگین خواهد شد. یعنی نیرویی که از سمت راننده برای ترمز به پدال ترمز وارد می‌شود را چندین برابر کرده و به سیلندر اصلی ترمز منتقل می‌کند. این کار از طریق استفاده از یک سیستم خلاء که فشار اهرم پدال ترمز را روی سیلندر اصلی تقویت می‌کند حاصل می‌شود.
بادی و روغنی از انواع بوستر ترمز است که چون 90 درصد خودروها دارای مدل بادی هستند به آن می‌پردازیم.
وظیفه ترمز بوستر چیست؟
همان‌طور که با نقش بوستر ترمز آشنا و متوجه شدید این قطعه در سیستم‌های ترمز دیسکی که بسیار سریع‌تر از ترمزهای کاسه ای عمل می‌کنند وجود دارد. وظایف بوستر ترمز را بهتر و دقیق‌تر بشناسید تا میزان اهمیت آن در خودرو را بدانید.
- عمل نکردن و سفت شدن پدال ترمز هنگام خاموش بودن خودرو
- ترمزگیری نرم و راحت‌تر
- تقویت نیروی وارد شده از سوی راننده به پدال ترمز
- سرعت بخشیدن به عملکرد رانندگان در حین ترمز گرفتن
علائم خرابی بوستر ترمز چیست؟
خرابی بوستر ترمز دارای نشانه‌هایی است که ممکن زیاد جدی به نظر نرسند. امّا در صورتی که متوجه آنها شدید بهتر است سری به تعمیرگاه بزنید چرا که ممکن است نتوانید ترمز بگیرید.
- سفت بودن پدال ترمز
از آنجایی که نقش بوستر ترمز آسان‌تر کردن فشردن پدال است خرابی بوستر ترمز کاملاً برعکس عمل می‌کند و فشردن پدال ترمز را سخت می‌کند. سفت بودن پدال و سخت فشرده شدن آن یکی از نشانه‌های واضح خرابی بوستر ترمز است.
- بالا بودن پدال
همزمان با سفت بودن پدال متوجه خواهید شد که پدال بالاتر از حد معمول قرار گرفته است. به طوری که شما را مجبور می‌کند برای فشردن پدال پای خود را بالاتر ببرید که این کار بسیار اذیت کننده و در نهایت خطرات جدی خواهید داشت.
- متوقف نشدن درست خودرو هنگام ترمز گرفتن
شاید حس کنید بین زمان توقف خودرو و فشردن پدال ترمز زمان بیشتری طول می‌کشد. خرابی بوستر ترمز باعث می‌شود سیستم ترمز نیروی لازم را برای سریع کار کردن دریافت نکند. این موضوع می‌تواند فاصله توقف خودرو را تا میزان زیادی افزایش دهد. تصور کنید بخواهید ترمز سریع داشته باشید امّا امکان پذیر نشود. قبل از اینکه دیر شود حتماً به فکر رفع عیوب بوستر ترمز باشید.
- خاموش شدن موتور
بوستر خلاء دارای یک دیافراگم است که از عبور هوا از کاسه‌نمد جلوگیری می‌کند. اگر دیافراگم دچار نشتی یا نقص شود هوا از کاسه نمد عبور می‌کند و هوا کشیدن بوستر ترمز را در پی داشته باشد؛ با هر بار فشردن پدال ترمز به نظر خواهد رسید موتور در حال خاموش شدن است. این می تواند مشکلاتی بزرگتر ایجاد کند و از این طریق مشکلاتی فراتر از خرابی بوستر ترمز ایجاد شود.
- صدای بوستر ترمز
اگر وقتی ترمز می‌کنید صدایی خش‌خش مانند می‌شونید بدانید شیلنگ بوستر دارای نشتی یا ترک خوردگی است.
اجزای بوستر ترمز
اگر کاپوت ماشین را بالا بزنید قوطی فلزی مشکی رنگی را می‌بینید که درون خود اجزایی دارد. این اجزا در کنار هم بوستر خلاء را تشکیل داده؛ در این قسمت با اجزای بوستر ترمز به طور دقیق آشنا می‌شویم.
بوستر خلاء دارای 2 پوسته است که از لبه‌ها به هم پانچ شده‌اند و در داخل خود اجزای مهمی دارند.بر روی یک پوسته که معمولاً به آن کاسه بوستر می‌گویند شیلنگ خلایی بوستر تعبیه شده است که به منیفولد هوا متصل بوده و از این قسمت هوا به سمت موتور مکیده می‌شود.
پوسته دیگر که در سمت پدال ترمز است و درب بوستر نامیده می‌شود. پدال ترمز از طریق اتصالات به میله ورودی بوستر متصل شده و نیروی وارد شده از پدال را افزایش می‌دهد. حالا سری به نحوه عملکرد بوستر ترمز که در داخل این محفظه قرار دارد سری بزنیم.
درون این قوطی سیاه رنگ قطعه‌ای مهم و حساس به نام دیافراگم وجود دارد که باعث جدایی دو محفظه از یکدیگر شده؛ کنار دیافراگم صفحه آهنی وجود دارد که به عنوان راهنمای دیافراگم عمل می‌کند و از تغییر شکل زیاد دیافراگم جلوگیری می‌کند.
در ابتدای میله ورودی قطعه‌ای لاستیکی به نام گردگیر قرار گرفته است که از ورود گرد و خاک به داخل مجموعه بوستر جلوگیری می‌کند تا اجزا عملکرد درستی داشته باشند.
اصلی‌ترین و پیچیده‌ترین قسمت بوستر تشکیل شده از مجموعه سوپاپ (سوپاپ هوا، سوپاپ مکش) است که از دو فنر، یک فیلتر هوا که به عنوان فیلتر اصلی عمل می‌کند، پیستون هوا و یک مسدود کننده (تَشتَک) لاستیکی که در حین ترمزگیری نیرو را از پیستون سوپاپ هوا به میله خروجی که در سمت راست قرار دارد انتقال داده و میله خروجی همه‌ی آن را به مستر سیلندر که بعد از بوستر قرار دارد انتقال می‌دهد. برای اینکه بهتر با نحوه عملکرد بوستر ترمز آشنا شوید در ادامه ما را همراهی کنید تا خیلی ساده برایتان توضیح دهیم.
نحوه عملکرد بوستر ترمز چگونه است؟
حالا که با اجزای بوستر ترمز آشنا شدیم خوب است که نگاهی دقیق به نحوه عملکرد آن اندازیم تا درک بهتری از اهمیت آن در سیستم ترمز داشته باشیم.
چگونگی عملکرد بوستر ترمز به این صورت است که هوای بیرون که فشار یک اتمسفر را دارد با عبور از فیلتر هوا وارد مجموعه سوپاپ هوا که داخل بوستر هست شده و قبل از ترمزگیری پشت پیستون سوپاپ هوا حبس شده؛ در سمت دیگر محفظه دیافگرام، هوا از طریق لوله خلای منیفولد به سمت موتور مکیده شده و میزان فشار آن کمتر از اتمسفر محیط است.
خلاء از مجرا به محفظه‌ایی که سمت چپ دیافراگم قرار دارد جریان پیدا کرده و دو طرف دیافراگم دارای خلا شده؛ در این مرحله دیافراگم به خاطر ثابت بودن فشار در دو سمتش حرکتی نخواهد داشت. حالا وقتی راننده پدال را فشار می‌دهد میله ورودی حرکت می‌کند و سوپاپ مکش مجرای خلاء را بسته و به این صورت ارتباط دو محفظه قطع می‌شود. پیستون هوا به تشتک لاستیکی برخورد کرده و باعث دفرمگی آن شده؛ هوا به دلیل بلند شدن پیستون از محل نشیمن خود به محفظه پشت دیافراگم راه پیدا کرده؛ حالا به دلیل اختلاف فشار در دو طرف دیافراگم دیافراگم و مجموعه سوپاپ هوا به سمت جلو حرکت کرده و همین باعث می‌شود نیروی ورودی چیزی حدود 5 برابر افزایش پیدا کند.
در بخش اجزای بوستر ترمز گفته شد فنر وجود دارد، این فنر زمانی که راننده پای خود را از روی پدال ترمز بر میدارد با نیروی خود دیافراگم و مجموعه سوپاپ هوا را به حالت اولیه برمی‌گرداند.
تست بوستر ترمز و تشخیص سالم بودن آن
تا این قسمت از مقاله متوجه شدیم که اگر بوستر ترمز خراب باشد چه می‌شود و چه خطراتی می‌تواند ایجاد کند. به همین دلیل اگر کوچکترین شکی به خرابی آن داشتید تست بوستر ترمز را انجام دهید.
- برای اینکار در حالی که ماشین خاموش است پدال ترمز را چهار پنج بار تا زمانی که این کار سخت انجام شود فشار دهید. وقتی به این مرحله رسیدید همزمان با نگه داشتن پدال ترمز ماشین را روشن کنید. در همین حین باید پدال به سمت پایین حرکت کند. اگر پدال سفت بماند بوستر مشکل دارد.
- روش دوم برای تست بوستر ترمز این است که پس از پر کردن پدال در زیر پا موتور را روشن کنید. بعد از روشن شدن موتور پدال باید به پایین بچسبد. در غیر این صورت خراب است.
- روش دیگری که برای تست بوستر ترمز وجود دارد این است که در زمان ترمز گیری دور موتور نباید تغییر کند. در صورت تغییر دور موتور باید عیوب بوستر ترمز را بیابید و در صورت امکان آن را تعمیر کنید البته در اکثر اوقات این اتفاق به دلیل پاره شدن دیافراگم است که بوستر باید تعویض شود.
دلیل خرابی بوستر چیست؟
هر قطعه‌ای بنابر کیفیت دارای طول عمر مفیدی است که بعد از گذر آن حتماً باید تعویض شود. بوستر از قطعاتی است که حداقل 300 هزار کیلومتر به بالا را کار می‌کند. امّا ممکن است بر اثر دو طرفه شدن سوپاپ یک طرفه‌ی هوا که باعث می‌شود بعضی اوقات فشار منیفولد خیلی بالا رود و باعث پاره شدن دیافراگم شده و خرابی بوستر ترمز را در پی خواهد داشت. این دلیل خیلی کم پیش می‌آید.
امّا در 90 % مواقع نشتی روغن ترمز است که باعث عیوب بوستر ترمز می‌شود. نشت روغن از پمپ ترمز به داخل مجموعه قطعاً خرابی بوستر ترمز را به همراه خواهد داشت. چرا روغن ترمز دارای خاصیت خورندگی است و اجزای بوستر ترمز حساسیت بالایی دارند.
کلام آخر
متوجه شدیم که بوستر ترمز در عین پیچیده بودن چه کار ساده‌ایی انجام می‌دهد و قدرت پا را پنج شش برابر افزایش می‌دهد. بدون وجود این قطعه به طور حتم ترمزگیری غیر ممکن بوده و خرابی آن می‌تواند خطرات زیادی را بیافریند. علائم خرابی بوستر ترمز را برایتان گفتیم تا بدانید کوچکترین اتفاقات در خودرو و توجه به آنها در رانندگی تا چه میزان مهم است. به نظرتان چه مواردی باعث کاهش یا افزایش ضریب نیروی بوستر می‌شود حتماً پاسخ خود را با ما در میان بگذارید. منبع
سلام بنظرم خراب سوپاپ شیلنگ پوستر به مینیفول باعث خرابی پوستر