تصور کنید در جاده‌ای پرپیچ و خم رانندگی می‌کنید و صدای ملایم موتور خودروی شما همانند نغمه‌ای آرامش‌بخش در گوش شما طنین‌انداز می‌شود. آیا تا به حال فکر کرده‌اید که این هماهنگی بی‌نظیر و کاهش صدای آزاردهنده چگونه به دست می‌آید؟ پاسخ این سوال در یکی از مهم‌ترین و پیشرفته‌ترین اجزای خودرو نهفته است: اگزوز. سیستم اگزوز ماشین مجموعه‌ای پیچیده از اجزایی است که به صورت هماهنگ عمل می‌کنند تا نه تنها گازهای خروجی موتور را تخلیه کنند، بلکه به بهبود عملکرد موتور، کاهش مصرف سوخت، و کنترل آلاینده‌های زیست‌محیطی نیز کمک کنند. در این مقاله، به سفری جذاب به دنیای اسرارآمیز اجزای سیستم اگزوز خودرو خواهیم پرداخت و نقش هر یک از این اجزا را در خلق این هماهنگی شگفت‌انگیز بررسی خواهیم کرد. آماده‌اید تا با ما همراه شوید و از رازهای پشت پرده این سیستم حیاتی پرده برداریم؟
اگزوز خودرو: تعریف، وظایف و اجزای آن
ﺍﮔﺰﻭﺯ (Exhaust system) ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ حیاتی و پیچیده‌ای ﺩﺭ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﻭﺳﺎﯾﻞ ﻧﻘﻠﯿﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ نقش مهمی در عملکرد، کارایی و کاهش آلاینده‌های محیطی خودرو ایفا می‌کند. این سیستم، با ترکیبی از اجزا و فناوری‌های پیشرفته، به بهبود کیفیت هوای خروجی از موتور و کاهش صداهای ناهنجار کمک می‌کند. ﺍﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻋﻤﺪﻩ ﮐﺎﺭ ﺍﮔﺰﻭﺯ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻭﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯼ این قطعه ﮔﺴﺘﺮﺵ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻭﻇﺎﯾﻒ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ.
تعریف سیستم اگزوز
سیستم اگزوز خودرو مجموعه‌ای از لوله‌ها و قطعات است که وظیفه انتقال گازهای خروجی موتور به خارج از خودرو را بر عهده دارد. قطعات اگزوز ماشین نه تنها به کاهش صدا و کنترل آلاینده‌ها کمک می‌کند، بلکه به بهبود عملکرد موتور و افزایش کارایی سوخت نیز یاری می‌رساند.
وظایف سیستم اگزوز
- تخلیه گازهای خروجی: اولین و مهم‌ترین وظیفه سیستم اگزوز، تخلیه گازهای خروجی تولید شده در فرآیند احتراق داخلی موتور است. این گازها شامل دی‌اکسید کربن، مونوکسید کربن، نیتروژن اکسیدها و هیدروکربن‌ها می‌شوند.
- ﮐﺎﻫﺶ ﺁﻻﯾﻨﺪﮔﯽ: مبدل کاتالیستی موجود در سیستم اگزوز به کاهش آلاینده‌های سمی و تبدیل آنها به گازهای کمتر مضر کمک می‌کند، که این امر به حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند.
- ﮐﺎﻫﺶ ﺻﺪﺍ: سیستم اگزوز با استفاده از مافلر (صداخفه‌کن) و سایر اجزا، به کاهش صدای تولید شده توسط موتور کمک می‌کند و تجربه رانندگی را بهبود می‌بخشد.
- بهبود کارایی موتور: سیستم اگزوز با کاهش فشار برگشتی، به بهبود جریان گازهای خروجی و افزایش کارایی موتور کمک می‌کند.
اجزای سیستم اگزوز خودرو
قطعات اگزوز از چندین بخش مختلف تشکیل شده است. در ادامه به معرفی و بررسی قسمت های مختلف اگزوز می‌پردازیم:
- منیفولد اگزوز (Exhaust Manifold)
- لوله های رابط اگزوز(Intermediate Pipes)
- مبدل کاتالیستی (Catalytic Converter)
- مافلر (Muffler) یا انبار اگزوز
- رزوناتور (Resonator)
- لولههای خروجی (Exhaust Pipes)
- حلقه‌ها و بست‌ها (Clamps and Hangers)
- سنسورهای اکسیژن (Oxygen Sensors)
منیفولد اگزوز (Exhaust Manifold)
منیفولد اگزوز اولین قطعه‌ای است که گازهای خروجی را از سیلندرهای موتور جمع‌آوری می‌کند. این قطعه معمولاً از چدن یا فولاد ضد زنگ ساخته می‌شود تا بتواند دمای اگزوز خودرو را تحمل کند. منیفولد به گونه‌ای طراحی شده است که جریان گازهای خروجی را بهینه کرده و آنها را به سمت اجزا اگزوز خودرو هدایت کند.
منیفولد در انواع مختلفی وجود دارد، که به طور مثال در یک موتور ردیفی در کناره موتور و یا در موتورهای Vشکل در دو طرف موتور قرار می‌گیرد.
لوله های رابط اگزوز (Intermediate Pipes)
این لوله‌ها وظیفه انتقال گازهای خروجی از منیفولد به داخل اگزوز ماشین را بر عهده دارند. این لوله‌ها باید مقاوم در برابر حرارت و خوردگی باشند. طراحی لوله‌ها به گونه‌ای است که فشار برگشتی را به حداقل برسانند و جریان گازها را بهبود بخشند.
مبدل کاتالیستی (Catalytic Converter)
مبدل کاتالیستی یکی از مهم‌ترین اجزای اگزوز ماشین است که به کاهش آلاینده‌های سمی کمک می‌کند. این قطعه دارای هسته سرامیکی با پوشش فلزی است که با فلزات گران‌بهایی مانند پلاتین، پالادیوم و رودیم پوشیده شده است. مبدل کاتالیستی واکنش‌های شیمیایی را تسریع می‌کند و آلاینده‌های مضری مانند مونوکسید کربن، نیتروژن اکسیدها و هیدروکربن‌ها را به گازهای کمتر مضری مانند دی‌اکسید کربن و آب تبدیل می‌کند.
مافلر (Muffler) یا انبار اگزوز
مافلر یا صداخفه‌کن نیز از قطعات اگزوز ماشین است که وظیفه کاهش صدای خروجی از این سیستم را بر عهده دارد. این قطعه با استفاده از محفظه‌ها و تیغه‌های داخلی، صداهای ناهنجار تولید شده توسط گازهای خروجی را کاهش می‌دهد. مافلرها معمولاً دارای چندین محفظه متصل به هم هستند که صدا را از طریق انحراف و جذب، کاهش می‌دهند.
رزوناتور (Resonator) یا حصیری اگزوز
رزوناتور یکی دیگر از قسمت های اگزوز است که به کاهش صدای تولید شده توسط گازهای خروجی کمک می‌کند. این قطعه معمولاً بین مافلر و مبدل کاتالیستی قرار می‌گیرد و با تنظیم فرکانس صداها، به بهبود کیفیت صدای خروجی کمک می‌کند.
لولههای خروجی (Exhaust Pipes)
لولههای خروجی وظیفه هدایت گازهای خروجی به بیرون از خودرو را بر عهده دارند. این لوله‌ها معمولاً در انتهای سیستم اگزوز قرار دارند و باید بتوانند دماهای بسیار بالا را تحمل کنند. لولههای خروجی باید دارای قطر مناسبی باشند تا جریان گازهای خروجی را بدون ایجاد محدودیت منتقل کنند. همچنین ممکن است دارای نوک‌های دکوراتیو باشند که به زیبایی و عملکرد خودرو کمک می‌کنند.
واشر و بست‌ها (Clamps and Hangers)
این اجزا برای نگه داشتن و پشتیبانی از سیستم اگزوز در محل خود استفاده می‌شوند. واشر و بست‌ها باید مقاوم و انعطاف‌پذیر باشند تا بتوانند وزن و لرزش‌های سیستم اگزوز را تحمل کنند.
سنسورهای اکسیژن (Oxygen Sensors)
سنسورهای اکسیژن در چندین نقطه از سیستم اگزوز قرار دارند و وظیفه اندازه‌گیری میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی را بر عهده دارند. این اطلاعات به واحد کنترل موتور (ECU) ارسال می‌شود تا تنظیمات لازم برای بهبود احتراق و کاهش آلاینده‌ها انجام شود.
دلایل خرابی اگزوز
خرابی قسمت های اگزوز ممکن است به دلایل مختلفی باشد که شامل موارد زیر می شود:
- خرابی در سیستم تعلیق: ضربه‌های زیاد به این سیستم می‌تواند باعث شکستن یا خراب شدن آن شود، مخصوصاً اگر سیستم تعلیق خودرو نیز مشکل داشته باشد.
- خرابی ناشی از زنگ زدگی یا خوردگی: قسمت های مختلف اگزوز ممکن است به دلیل زنگ زدگی یا خوردگی ناشی از آب، یا مواد دیگر آسیب ببیند که باعث ضعیف شدن و نهایتاً شکستن آن می‌شود.
- استفاده نادرست از خودرو: استفاده نادرست می‌تواند باعث افزایش دمای اگزوز خودرو و اجزای داخلی آن شود که در نهایت به خرابی منجر می‌شود.
- استفاده طولانی‌مدت: استفاده بلندمدت خودرو بدون نگهداری و تعمیر منظم می‌تواند به خرابی اجزای اگزوز ماشین منجر شود.
از کجا بفهمیم اگزوز ماشین خراب است؟
اگزوز خراب یا نامناسب می‌تواند چندین نشانه داشته باشد که می‌توانید آنها را تشخیص دهید:
۱. صدای غرش اگزوز: صداهای خمیری، پفکی یا طنابی که از زیر ماشین خارج می‌شود، ممکن است نشانه خرابی باشد.
۲. اختلال در کارکرد موتور: سیستم نامناسب می‌تواند باعث افزایش صدا و لرزش موتور شود، چراغ چک (Check Engine) روشن شود یا کارکرد موتور نامناسب شود.
۳. اختلال در تولید قدرت: اگر این سیستم دچار مشکل شده یا نامناسب باشد، می‌تواند باعث کاهش توان موتور و کارایی عمومی خودرو شود.
۴. نشتی‌ها: اگزوز خراب ممکن است منجر به نشتی گازهای خروجی شود که می‌تواند خطرناک باشد. در این صورت بوی گاز، رنگ دود اگزوز (آبی، سفید و سیاه)یا نقاط زنگ زده و زنگاری را مشاهده می‌کنید.
۵. بازشدگی یا آسیب‌های ظاهری: ممکن است دارای آسیب‌های فیزیکی باشد مانند ترک، زنگ زدگی، خوردگی یا باز شدن در قسمت های مختلف اگزوز.
برای کاهش صدای اگزوز چه کاری کنیم؟
برای کاهش صدای اگزوز ماشین می‌توانید به روش‌های زیر اقدام کنید:
- استفاده از سیستم اگزوز با کیفیت: انتخاب سیستم اگزوز با جنس و طراحی مناسب می‌تواند کمک کند تا صدای اگزوز کاهش یابد.
- استفاده از عایق‌های صوتی: نصب عایق‌های صوتی مناسب در داخل اگزوز می‌تواند از انتقال صداهای ناخواسته جلوگیری کند.
- تعویض قطعات آسیب دیده: اجزا اگزوز خودرو ممکن است به دلیل آسیب یا فرسایش صداهای نامطلوب تولید کنند، لذا تعویض آنها به کاهش صدای اگزوز کمک می‌کند.
- تعمیر لوله‌ها و اتصالات: اتصالات لوله های رابط اگزوز اگر خراب یا رها شده باشند، می‌توانند صدای اگزوز را افزایش دهند. بنابراین، تعمیر یا تعویض آنها می‌تواند موثر باشد.
- تنظیم مجدد سیستم اگزوز: در برخی موارد، تنظیم مجدد سیستم اگزوز می‌تواند به بهبود عملکرد و کاهش صدای آن کمک کند.
این روش‌ها با توجه به شرایط و وضعیت ماشین شما ممکن است موثر باشند.
علت پرت پرت اگزوز چیست؟
پرت پرت شدن اگزوز ممکن است به دلایل مختلفی باشد که اغلب به عوامل زیر مرتبط است:
- سوزن انژکتورهای کثیف: سوزن انژکتور خودرو (Injector) یکی از اجزای مهم سیستم سوخت‌رسانی موتورهای احتراقی است. وظیفه اصلی این قطعه، پاشیدن سوخت به داخل محفظه احتراق به شکلی دقیق و در زمان مناسب است تا سوخت به‌طور کامل با هوا مخلوط شود و فرآیند احتراق به بهترین شکل ممکن انجام گیرد. اگر این قطعه کثیف یا معیوب شده باشد و تغییری در پاشیدن ایجاد شود با پرت پرت اگزوز مواجه خواهید شد.
- شمع‌های معیوب: شمع خودرو یکی از قطعات موتور است که وظیفه جرقه‌زنی و احتراق مخلوط هوا و سوخت در سیلندرهای موتور را بر عهده دارد. عملکرد صحیح شمع خودرو برای بهبود کارایی موتور، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی بسیار اهمیت دارد. علت صدای اگزوز 405 همین شمع های معیوب است.
- ایراد در کوئل خودرو: کوئل (یا کویل احتراق) یکی از اجزای مهم سیستم احتراق خودرو است که وظیفه دارد ولتاژ باتری را به ولتاژ بالا تبدیل کند تا بتواند جرقه‌ای برای احتراق مخلوط هوا و سوخت در سیلندرهای موتور تولید کند. آسیب دیدگی کوئل علت پرت پرت اگزوز خواهد بود.
- سنسور اکسیژن: اگر سنسور اکسیژن خراب شود زمانی که خودرو در حالت درجا باشد با صدای پرت پرت اگزوز مواجه خواهید شد.
- فیلتر بنزین: فیلتر بنزین یکی از اجزای مهم سیستم سوخت‌رسانی در خودروها است که وظیفه اصلی آن تصفیه بنزین و حذف ذرات ناخالصی و آلودگی‌های موجود در سوخت قبل از ورود به موتور می‌باشد. این کار به منظور حفظ عملکرد بهینه موتور و جلوگیری از آسیب به اجزای داخلی آن انجام می‌شود.
تاثیر اگزوز در سرعت ماشین
اگزوز خودرو به طور مستقیم در افزایش سرعت تاثیر ندارد، اما می‌تواند به بهبود عملکرد کلی خودرو کمک کند که به نوبه خود ممکن است به افزایش سرعت منجر شود. این سیستم به طور عمده وظیفه حذف گازهای تولید شده در موتور را دارد، اما بهینه‌سازی سیستم می‌تواند تاثیراتی بر عملکرد موتور داشته باشد که می‌تواند به افزایش سرعت کمک کند. این تاثیرات شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن خودرو: اگزوزهای با طراحی سبک‌تر می‌توانند وزن کلی خودرو را کاهش دهند که می‌تواند به بهبود شتاب و سرعت نهایی کمک کند.
- کاهش مقاومت: سیستم‌هایی با طراحی بهینه می‌توانند مقاومت در برابر جریان گازهای خروجی را کاهش دهند، که این امر به موتور اجازه می‌دهد تا به طور موثر‌تری عمل کند و قدرت بیشتری تولید کند.
- بهبود جریان هوا: اگزوزهای پیشرفته‌تر می‌توانند جریان هوای بهتری را از موتور خارج کنند، که این امر می‌تواند به افزایش کارایی موتور و در نتیجه افزایش سرعت منجر شود.
- افزایش کارایی سوخت: با کاهش مقاومت و بهبود جریان هوا، موتور می‌تواند با کارایی بیشتری سوخت را مصرف کند که این امر می‌تواند به بهبود عملکرد کلی خودرو و افزایش سرعت کمک کند.
به طور کلی، اگرچه این سیستم به تنهایی مستقیماً بر سرعت تاثیر نمی‌گذارد، اما نقش مهمی در بهینه‌سازی عملکرد موتور و افزایش کارایی خودرو دارد که می‌تواند منجر به افزایش سرعت شود.
سوالات متداول
اجزای اگزوز پراید چیست؟
اجزای اگزوز پراید همانند اجزای اگزوز ماشین‌های دیگر است و از منیفولد اگزوز، لولههای رابط اگزوز، مبدل کاتالیستی، لوله پخش کننده دود و واشر و بست‌ها تشکیل شده است.
علت صدای اگزوز 405 چیست؟
خرابی شمع، کثیف بودن سنسور اکسیژن، پر بودن فیلتر بنزین و حجم زیاد سوخت علت صدای اگزوز 405 است.
آیا اگزوز، در سرعت ماشین تاثیر دارد؟
اگزوز خودرو به طور مستقیم در افزایش سرعت تاثیر ندارد، اما می‌تواند به بهبود عملکرد کلی خودرو کمک کند که به نوبه خود ممکن است به افزایش سرعت منجر شود.
