در هر خودرو صدها سنسور وجود دارند که هر یک از آن‌ها برای کنترل عملکرد بخش‌های مختلف استفاده می‌شوند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها که رابطه مستقیم با عملکرد بهینه موتور خودرو دارد، سنسور دریچه گاز است. همان‌طور که می‌دانید اختلاط دقیق هوا و سوخت، شرط اصلی احتراق کامل در موتور و تولید توان حرکتی بهینه است. سنسور دریچه گاز نقش اساسی در این زمینه دارد. طبیعی است که خراب شدن این قطعه الکترونیکی، باعث افت راندمان موتور خودرو میشود. سوال اساسی این است که چگونه متوجه خرابی این سنسور شویم؟ در ادامه قصد داریم به بررسی مهم‌ترین نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز بپردازیم. دعوت می‌کنیم تا پایان با ما همراه باشید.
سنسور دریچه گاز چیست؟
سنسور دریچه گاز (throttle position sensor) یکی از قطعات مهم در سیستم سوخترسانی هر خودرویی به شمار میرود. وظیفه این تجهیز کنترل اختلاط سوخت و هوا با نسبت مشخص و صحیح در محفظه احتراق موتور است. سیستم تزریق سوخت با توجه به سیگنال‌هایی که از این سنسور دریافت می‌کند، فعالیت خود را انجام می‌دهد.
سنسور TPS در هر ثانیه بارها دادههای مربوط به تغییر موقعیت دریچه گاز را اندازه‌گیری می‌کند. سپس دادههای جمع‌آوری شده برای تعیین مقدار دقیق تزریق سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال وقتی پال خود را روی پدال گاز فشار می‌دهید، دریچه موقعیت گاز باز میشود. در نتیجه سنسور TPS سیگنال را به سیستم سوخترسانی ارسال می‌کند تا سوخت بیشتری از طریق انژکتورها به سمت محفظه احتراق ارسال کند. خرابی سنسور دریچه گاز باعث میشود که در وهله اول مصرف سوخت افزایش پیدا کند و در ادامه قطعات خودرو آسیب ببینند.
نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
خرابی سنسور دریچه گاز ام وی ام 315، ال 90، پراید و سایر خودروهای سواری ممکن است به‌صورت ناگهانی یا به‌تدریج رخ دهد. معمولا برای تشخیص سنسور دریچه گاز خودرو کار مشکلی در پیش ندارید. چراکه در بیشتر مواقع چراغ چک روی داشبورد روشن میشود. در عین حال نشانه‌های مختلفی نیز وجود دارند که از طریق آن‌ها نیز می‌توانید پی به خرابی سنسور TPS ببرید. از جمله مهم‌ترین علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. مشکل در شتاب‌گیری خودرو
گاهی اوقات ممکن است احساس کنید که خودرو آن طور که باید شتاب نمی‌گیرد. حتی وقتی پا را روی پدال گاز فشار می‌دهید، خودرو شروع به تکان خوردن می‌کند. این امکان نیز وجود دارد که خودرو شتاب بگیرد؛ اما احساس کنید که قدرت همیشگی را ندارد. در برخی موارد نادر نیز شاهد هستیم که بدون فشار دادن پدال گاز، سرعت به‌صورت ناگهانی افزایش پیدا می‌کند.
اختلال در عملکرد سنسور دریچه گاز است که باعث میشود در تشخیص موقعیت دریچه دچار اشتباه شود. به همین دلیل گاهی اوقات خودرو شتاب نمی‌گیرد و در مواقعی نیز به‌صورت ناگهانی شتاب بیش از حدی را تجربه می‌کند. مجموعه این اتفاقات که در ارتباط با شتاب‌گیری هستند را باید به‌عنوان نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز ال 90 و سایر خودروها در نظر بگیرید.
2. خاموش شدن خودرو در دور موتور کم
اگر هنگام ترمز گرفتن یا حرکت با دور موتور پایین به یکباره خودرو خاموش شود، می‌توان نتیجه گرفت که سنسور TPS خراب شده است. به عبارت دیگر سنسور، سیگنال لازم برای بسته شدن موقعیت دریچه گاز را صادر نمی‌کند و در نتیجه موتور به طور ناگهانی خاموش میشود.
3. مشکل در تعویض دنده
گاهی اوقات نیز شاهد شتاب‌گیری نسبتا مناسب خودرو هستید؛ اما همان‌طور که می‌دانید برای افزایش سرعت نیاز به تعویض دنده دارید. این مشکل معمولا در خودروهای اتوماتیک رخ می‌دهد؛ چرا که با فشار دادن پدال گاز فرآیند تعویض دنده و افزایش سرعت به‌صورت خودکار انجام میشود. در این شرایط اگر احساس می‌کنید که با فشار دادن پدال گاز، سرعت خودرو به بیش از 20 الی 30 کیلومتر در ساعت نمی‌رسد، نشانه آشکاری از افت قدرت موتور رخ داده است که می‌توانید ناشی از آسیب دیدن سنسور دریچه گاز به وجود بیاید.
4. افزایش مصرف سوخت خودرو
یکی دیگر از علائم خرابی سنسور دریچه گاز، افزایش مصرف سوخت به‌صورت نامتعارف است. شما به‌عنوان راننده به‌تجربه می‌دانید که مصرف سوخت خودرو شما چقدر است. اگر احساس می‌کنید که باک سوخت خودرو در زمان کوتاه‌تری از شرایط عادی خالی میشود، باید نسبت به بروز مشکل در سیستم سوخترسانی خود حساس شوید. یکی از مشکلاتی که ممکن است باعث بروز این اتفاق شود خرابی سنسور TPS است.
5. گاز خوردن ماشین در حالت خلاص
یکی از جدی‌ترین نشانه‌های خرابی سنسور TPS، گاز خوردن ماشین در حالت خلاص است. دقت داشته باشید که در وهله اول این طور به‌نظر می‌رسد که مشکل گاز خوردن خود به خود ماشین در حالت خلاص، مربوط به خراجی استپر موتور است. این در حالی است که معمولا آسیب دیدن سنسور دریچه گاز باعث بروز این مشکل میشود. حتی اگر حین تعویض دنده، گاز خوردن ماشین حالت غیرطبیعی پیدا می‌کند، باید نسبت به خرابی این قطعه الکترونیکی حساس شوید.
6. تاخیر در پایین آمدن دور موتور
وقتی پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارید باید بلافاصله شاهد پایین آمدن دور موتور تا حد مطلوب باشید. در صورتی که بعد از برداشتن پا از روی پدال، کاهش دور موتور با تاخیر صورت می‌گیرد، با نشانه‌ای از خراب شدن سنسور دریچه گاز مواجه هستید. سنسور حالت فنری دارد. بر این اساس با فشار دادن پدال گاز، دریچه باز شده و با برداشتن پا از روی آن، دریچه شروع به بسته شدن می‌کند. اگر سنسور حالت فنری خود را از دست بدهد، سیگنال بسته شدن دریچه دیرتر صادر شده و در نتیجه دور موتور با تاخیر کاهش پیدا می‌کند.
دلایل خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
در کنار نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز، بد نیست با مجموعه عواملی که باعث آسیب دیدن این قطعه الکترونیکی می‌شوند نیز آشنا شویم. به این ترتیب می‌توان تا جای ممکن جلوی خرابی سنسور TPS را گرفت. از جمله عوامل اصلی که باعث آسیب دیدن سنسور دریچه گاز می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خیس شدن سنسور دریچه گاز
قطعات الکترونیکی نسبت به رطوبت حساس هستند و وقتی در تماس با آب قرار می‌گیرند، احتمال آسیب دیدن آن‌ها زیاد است. سنسور دریچه گاز نیز از این موضوع مستثنا نیست. وقتی خودروتان را برای موتورشویی به کارواش می‌برید، حتما باید روی این موضوع حساس باشید. کارواش‌هایی را انتخاب کنید که با دستگاه‌های باد مخصوص تمام قطعات موتور را بعد از شستشو خشک می‌کنند. به این ترتیب می‌توان جلوی آسیب دیدن سنسور TPS را گرفت.
- گاز دادن ناگهانی و بیش از حد
وقتی پای خود را روی پدال گاز فشار می‌دهید، در وافع فرمان ورود سوخت و هوای بیشتر به درون محفظه احتراق موتور را صادر می‌کنید. به عبارت دیگر با فشار دادن پدال گاز، سوپاپ ورودی موتور باز میشود. فرآیند گاز دادن باید به تدریج صورت بگیرد تا فشار بیش از حد به موتور و دریچه موقعیت گاز وارد نشود.
وقتی به‌صورت ناگهانی پدال گاز را فشار می‌دهید، دوره موتور شدیدا افزایش پیدا می‌کند. این احتمال وجود دارد که دور موتور به محدوده کاتاف (Cut off) برسد. در این شرایط دریچه ورود سوخت و هوا به‌صورت ناگهانی و برای چند ثانیه از بسته میشود. این اتفاق فشار زیادی را به موتور وارد می‌کند. یکی از قطعاتی که در معرض آسیب قرار دارد، سنسور دریچه گاز است.
- گرفتگی محفظه دریچه گاز
دریچه گاز خودرو نیز مانند سایر قطعات موتور در معرض گرد و غبار و همچنین رسوبات سوخت قرار دارد. به همین دلیل ممکن است که در گذر زمان شاهد تجمع رسوب در سطح آن باشیم. این اتفاق روی موقعیت قرارگیری سنسور تاثیر می‌گذارد. به‌گونه‌ای باعث انحراف در زاویه آن نسبت به دریچه گاز میشود. پس از مدتی خاصیت فنری سنسور از بین میرود. در نتیجه حتی اگر دریچه گاز را تمیز کنید، باز هم سنسور به حالت اولیه باز نمی‌گردد. این اتفاق نیز یکی از دلایل خرابی سنسور دریچه گاز به شمار میرود.
- نوسان برق خودرو
نوسان جریان برق نیز میتواند باعث آسیب دیدن قطعات الکترونیکی مانند سنسور TPS شود. بهطوری که در عملکرد دریافت و ارسال دادههای سنسور اختلال ایجاد میشود. در حالت نوسانات شدید و مداوم، این امکان وجود دارد که سنسور دریچه گاز از کار بیفتد.
- آسیب دیدن ECU خودرو
ECU یا واحد کنترل الکترونیکی، مغز خودرو است. پردازش تمام اطلاعات در این قطعه صورت می‌گیرد و دستورات لازم برای عملکرد بخش‌های مختلف خودرو را نیز ECU صادر می‌کند. آسیب دیدن ECU میتواند روی بسیاری دیگر از قطعات خودرو اثر منفی بگذارد. یکی از این قطعات، سنسور دریچه گاز است. هرچند در بین عواملی که تاکنون برشمردیم، خربی ECU پایین‌ترین احتمال را در صدمه زدن به این سنسور دارد.
آیا امکان تعمیر سنسور دریچه گاز وجود دارد؟
در حالت کلی باید بدانید که امکان تعمیر سنسور TPS وجود دارد. اما سوال اساسی این است که آیا تعمیر این قطعه ارزشش را دارد یا خیر؟ سنسور دریچه گاز قطعه نسبتا پیچیده الکترونیکی است. بنابراین تعمیر آن جنبه کاملا تخصصی دارد و باید به تعمیرگاه‌های ویژه مراجعه کنید.
تشخیص قابل تعمیر بودن این قطعه الکترونیکی بر عهده تعمیرکار است؛ اما توجه داشته باشید که گاهی اوقات تعویض این قطعه از نظر اقتصادی توجیه بیشتری دارد؛ چرا که این سنسورها نیز مانند هر یک از قطعات دیگر در خودرو عمر مفید معینی دارند و بعد از مدتی نیاز به تعویض پیدا می‌کنند. در این شرایط حتی اگر سنسور TPS خودروتان را تعمیر کنید، ممکن است که خیلی زود بار دیگر با مشکل روبهرو شود.
عیب‌یابی سنسور دریچه گاز خودرو
تعمیر سنسور دریچه گاز خودرو کار تخصصی است که باید توسط تعمیرکار انجام شود. در گام اول از دیاگ استفاده میشود تا کد خطای مربوط به سنسور دریچه گاز شناسایی گردد. پس از آن نوبت به رفع عیب می‌رسد. گاهی اوقات مشکل اصلی مربوط به دریچه گاز است. از جمله مشکلاتی که در این زمینه باید اشاره کنیم، عبارت‌اند از:
- باز بودن دریچه گاز در حالت عادی
- تغییر زاویه دریچه گاز از صفر درجه
- آسیب دیدن سیم گاز دریچه
در صورتی که خرابی مربوط به دریچه باشد، باید ابتدا نسبت به رفع آن اقدام کنید. در ادامه باید به سراغ سنسور TPS بروید. معمولا وقتی ولتاژ جریان برق ورودی به سنسور کمتر از 400 ولت باشد، شتاب‌گیری ماشین با مشکل روبهرو میشود.
ابتدا با استفاده از دستگاه باید ولتاژ جریان برق را اندازه‌گیری کنید. در صورتی که ولتاژ در محدوده مجاز نباشد، باید سیم‌های سنسور را بررسی کنید. اگر شاهد قطعی سیم‌ها بودید، باید آن‌ها را تعویض کنید. در غیر این صورت ایراد به طور مستقیم متوجه سنسور دریچه گاز است. تعمیر یا تعویض سنسور TPS پس از بررسی‌های تعمیرکار تشخیص داده میشود.
کلام پایانی
در این مطلب به بررسی مهم‌ترین نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز پژو 405، 206 تیپ 5 و … پرداختیم. نکته مهمی وجود دارد که در پایان باید به آن اشاره کنیم. به محض عیب یابی سنسور دریچه گاز، برای تعمیر و تعویض آن اقدام کنید. خرابی این قطعه ساده میتواند خسارت‌های جدی را به قطعات موتور وارد کنید که برای جبران آن‌ها مجبور به صرف هزینه‌های سنگینی خواهید شد. حتما این فرآیند را به تعمیرکار متخصص بسپارید تا از صحیح بودن عملکرد سنسور دریچه گاز اطمینان حاصل کنید.
خیلی هم عالی مهندس یک سالی بود ماشین من را نمی رفت باطری ساز می گفت موتوری موتوری می گفت باطری ساز بلخره یه دریچه هوا عوض کردیم چرا خوب نشد
باسلام
من ماشینم تعمیرکامل کردم الان ماشین خیلی کم جون وضعیفه وشتابش خیلی کمه
همه کارم روش انجام دادیم تعویض شمع وپمپ بنزین وصافی
فیلرگیری وشستشوی سوزن انژکتور ودریچه گازواستپر موتور ولی فایده نداره
چاره چیه
ممکن هست میل لنگ تنظیم نباشد البته اگر تعویض واسر سر سیلندر انجام داده باشید
سلام گاهی وقتهاقیمت یامطالب دیگری راتالب مرزیاتانزدیک به لحظه پایانی وجواب میبرن بعدآمتعسفانه چندین باربایدکلیک کنیم ازجمله ردکردن چندپیام تبلیغ تابه حدف برسیم که این جالب نیست بازبااین حال جای تشکرهستش مچکر
سلام دوست عزیز وگرامی. یه مقدار در تایپ کلمات دقت کنید.غلط املایی زیادتر از زیاده.