پوشش های بیمه ثالث برای تمامی افراد دارای وسیله نقلیه موتوری الزامی و اجباری هستند. این بیمه بخش وسیعی از خسارات جانی و مالی وارد شده در حوادث را متعهد شده و پرداخت می‌کند. اما به مانند انواع بیمه خودرو این بیمه نیز شرایط خاص خود را دارد و بی‌اطلاعی از این شرایط می‌تواند منجر به هزینه‌های کمرشکن برای راننده مقصر شود. در ادامه به تمام نکات مهمی که باید درباره پوشش های بیمه شخص ثالث و بیمه‌های مکمل آن بدانید، اشاره خواهیم کرد.
بیمه شخص ثالث یعنی چه؟
در حالت کلی برای خودرو دو نوع بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه وجود دارد. در تعریف بیمه شخص ثالث می‌توان چنین گفت: در قرارداد بیمه، فردی که صاحب خودرو است و هزینه بیمه را پرداخت می‌کند، بیمه‌گزار نامیده می‌شود و شخص اول به حساب می‌آید. شرکت بیمه، شخص دوم قرارداد و بیمه‌گر خواهد بود. فردی غیر از راننده که در تصادف، آسیب دیده است اعم از اینکه راننده یا سرنشین ماشین روبه‌رویی است یا عابر پیاده یا حتی یکی از سرنشینان خودروی مقصر باشد به عنوان شخص ثالث در نظر گرفته شده و مشمول پرداخت بیمه شخص ثالث می‌شود. در این حالت براساس قراردادی که بین شرکت بیمه و بیمه‌گزار منعقد شده است بیمه تا حد مشخصی خسارات آسیب‌دیدگان را جبران می‌کند.
بیمه شخص ثالث به چه کسانی تعلق می گیرد؟
در گذشته تمام افرادی که به نوعی در تصادف آسیب می‌دیدند به غیر از راننده خودروی مسبب، در زمره اشخاص ثالث در نظر گرفته می‌شدند اما در سال‌های اخیر راننده خودرو نیز اگر خود را بیمه حوادث راننده کرده باشد می‌تواند از این بیمه استفاده کند. بیمه حوادث راننده زیرمجموعه‌ای از بیمه شخص ثالث به حساب می‌آید. پس در پاسخ به این سوال که شخص ثالث در بیمه کیست؟ می‌توان گفت هر فردی که در تصادف خودرو آسیب دیده است حتی اگر فرد هنوز یک جنین در شکم مادر باشد.
بیمه شخص ثالث چه خسارت هایی را پوشش می دهد؟
پوشش های اصلی بیمه شخص ثالث دو دسته کلی از خسارات یعنی خسارات جانی و مالی را شامل می‌شوند. همچنین بیمه حوادث سرنشین نیز شاخه‌ای از بیمه ثالث به حساب می‌آید.
پوشش خسارت مالی/ تعهد مالی بیمه شخص ثالث چیست؟
پوشش مالی بیمه ثالث یا همان تعهد مالی بیمه شخص ثالث در سال 1403 حداکثر 800 میلیون تومان است. باید توجه شود این رقم سقف پرداختی شرکت بیمه است و یک کف پرداخت 40 میلیونی هم وجود دارد. شرکت‌های بیمه براساس قراردادی که با بیمه‌گزار می‌بندند رقمی بین 40 الی 800 میلیون را تعهد می‌کنند.
پوشش خسارت جانی/ تعهد بدنی
بیمه نامه شخص ثالث خسارت های جانی همچون نقص عضو، شکستگی، انواع آسیب جسمی موقت یا دائمی و هزینه‌های بستری و درمان را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین آسیب به جنین و فوت ناشی از تصادف نیز تحت پوشش بیمه ثالث قرار می‌گیرند.
پوشش آسیب جانی/ تعهد حوادث راننده
اگر راننده‌ای علاوه‌بر بیمه شخص ثالث، بیمه حوادث راننده را که زیرمجموعه بیمه ثالث است خریداری کند، مشمول تعهد بدنی بیمه ثالث می‌شود. در غیر این صورت در هنگام آسیب دیدن، این بیمه به او تعلق نمی‌گیرد. از بیمه حوادث راننده با عنوان بیمه‌ای برای پوشش حوادث سرنشین هم یاد می‌شود.
خطرات تحت پوشش بیمه شخص ثالث
مهم ترین پوشش های خسارت بیمه شخص ثالث شامل خسارت‌های جانی و مالی ناشی از خطراتی همچون آتش‌سوزی، تصادف، برخورد با اشیا یا حیوان (تصادف)، انفجار خودرو، واژگونی و هرگونه خسارت وارد شده از طرف وسیله نقلیه به شخص ثالث می‌شوند.
بیمه شخص ثالث چه خسارت هایی را پوشش نمی دهد؟
زمانی که یکی از موارد زیر رخ بدهد طبق ماده‌های 7 و 9 از قانون بیمه شخص ثالث، بیمه آن را پوشش نخواهد داد:
- خسارت‌هایی که به وسیله نقلیه راننده مقصر حادثه وارد شده است. این خسارات از طریق بیمه بدنه پرداخت خواهند شد.
- خسارت‌هایی که به محموله‌های موجود در وسیله نقلیه وارد شده است. این بخش از خسارات توسط بیمه باربری پرداخت خواهد شد.
- خسارت‌هایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم توسط تشعشعات رادیواکتیوی ایجاد شده‌اند.
- خسارت‌هایی که با جرائم نقدی مرتبط هستند.
- از آنجایی که پوشش بیمه شخص ثالث تنها شامل خساراتی است که در داخل مرزهای ایران وارد شده‌اند، در صورت خروج خودرو از مرز کشور درخواست جبران خسارت از شرکت بیمه منتفی است، مگر آنکه در زمان عقد قرارداد بیمه در آن ذکر شده باشد.
استثنای بیمه نامه ثالث
براساس قانون بیمه شخص ثالث ماده 6، در برخی از موارد خسارت وارد شده به شخص ثالث پرداخت می‌شود اما راننده مسبب خسارت، آن مبلغ را به شرکت بیمه بدهکار می‌گردد. این موارد عبارتند از:
- اثبات شود راننده به عمد چنین خسارتی وارد کرده است.
- در هنگام ایجاد خسارت، راننده در حالت مستی یا تحت تاثیر روانگردان‌ها یا مواد مخدر باشد.
- راننده فاقد گواهینامه باشد.
- گواهینامه راننده متناسب با گواهینامه مورد نیاز آن وسیله نقلیه نباشد.
در تمام موارد بالا شرکت بیمه موظف است بدون اخذ هیچ‌گونه تضمینی، خسارات وارد شده به فرد زیان دیده را پرداخت نماید و بعد از آن به عنوان قائم مقام زیان دیده، از طریق قانون به مراجع قانونی ذیصلاح مراجعه کرده و خواهان پرداخت تمام یا بخشی از خسارات پرداخت شده توسط راننده مسبب شود.
روش محاسبه حق بیمه شخص ثالث در سال 1403
در محاسبه حق بیمه شخص ثالث عوامل متعددی موثر هستند، از جمله:
تعیین حق بیمه پایه توسط بیمه مرکزی
در هر سال قوه قضاییه مبلغی را به عنوان نرخ دیه مرد مسلمان اعلام می‌کند که در ماه‌های حرام یعنی ذی‌القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب این مبلغ افزایش می‌یابد. در سال 1403 نرخ دیه کامل یک مرد مسلمان یک میلیارد و دویست میلیون تومان است که این رقم در ماه‌های حرام به یک میلیارد و ششصد میلیون تومان می‌رسد. بر طبق این نرخ، بیمه مرکزی حداقل و حداکثر پوشش مالی را مشخص و به شرکت‌های بیمه ابلاغ می‌کند. این شرکت‌ها براساس این ابلاغیه میزان کف و سقف حق بیمه را مشخص می‌کنند. در سال 1403 حداقل پوشش مالی توسط شرکت‌های بیمه 5/2% از دیه کامل مرد مسلمان در ماه حرام در نظر گرفته شده است که معادل 40 میلیون تومان می‌شود.
کاربری خودرو و سایر وسایل نقلیه
خطرات و تعهدات بیمه شخص ثالث برای وسایل نقلیه گوناگون متفاوت است و این تفاوت به نوع کاربری و میزان ریسک آسیب‌پذیری وسیله در حوادث بستگی دارد. به طور مثال صاحبان خودروهایی که به عنوان تاکسی در سطح شهر تردد می‌کنند 10 درصد و تاکسی‌های برون شهری 20 درصد بیشتر از صاحبان خودروهای سواری معمولی باید حق بیمه پرداخت کنند. همچنین خودروهای سواری براساس تعداد سیلندر هم حق بیمه متفاوت دارند، برای تعداد سیلندر بیشتر باید حق بیمه بیشتری پرداخت شود.
تخفیفات شرکت بیمه
شرکت‌های بیمه در مواردی به بیمه‌گزار تخفیف می‌دهند. از جمله:
تخفیفات مناسبتی یا تشویقی
شرکت‌های بیمه براساس سیاست‌های جذب مشتری می‌توانند تخفیفاتی را به بیمه‌گزاران اختصاص دهند اما این تخفیفات نمی‌توانند به گونه‌ای باشند که مبلغ پرداختی بیمه‌گزار از حق بیمه پایه مشخص شده توسط بیمه مرکزی کمتر شود.
تخفیف ناشی از عدم خسارت خودرو
اگر افراد در طول سال با احتیاط رانندگی کنند و دچار حادثه و تصادف نشوند و به تبع آن از حق بیمه شخص ثالث خود استفاده نکنند از تخفیف برخوردار می‌شوند. این تخفیفات براساس تعداد سال پرداخت حق بیمه و عدم استفاده از بیمه شخص ثالث محاسبه می‌گردند. حداقل این تخفیفات برای یک سال 5 درصد و حداکثر آن برای 14 سال 70 درصد است.
جریمه دیرکرد
از آنجایی که خرید بیمه شخص ثالث برای صاحبان خودرو اجباری است؛ در صورت عدم خرید یا تاخیر در خرید بیمه صاحبان خودرو باید به صورت روزشمار جریمه دیرکرد پرداخت کنند. این جریمه دیرکرد روزشمار حداکثر برای یک سال (365 روز) محاسبه خواهد شد. نرخ جریمه برای سال 1403 معادل 11 هزار و 312 تومان به صورت روزانه است.
مدت اعتبار بیمه نامه
اگر بیمه‌گزار بیمه شخص ثالث را برای یک سال (بلند مدت) خریداری کند نسبت به زمانی که ماهیانه یا روزانه (کوتاه مدت) حق بیمه را خریداری می‌کند، حق بیمه کمتری پرداخت خواهد کرد.
اهمیت سقف تعهدات مالی بیمه شخص ثالث
زمانی که قصد خرید بیمه نامه شخص ثالث را دارید باید بدانید در زمان بروز حادثه چه میزان تعهد مالی را باید از شرکت بیمه انتظار داشته باشید. اگر کف تعهدات مالی شرکت بیمه را در نظر بگیرید در هنگام تصادف با ماشین‌های گران و غیرمتعارف یا در صورت فوت یک فرد شما حداقل دریافتی را از شرکت بیمه خواهید داشت. در این حالت شما مابقی هزینه را خودتان به تنهایی باید پرداخت کنید.
اهمیت افزایش سقف تعهدات
از مزایای افزایش تعهد خسارت مالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صرفه جویی در زمان
اگر سقف تعهد مالی خریداری شده توسط راننده مسبب، کمتر از خسارت باشد طرفین درگیر باید برای مشخص کردن میزان خسارت به شورای حل اختلاف رجوع کنند. اما اگر سقف تعهد مالی بیشتر از میزان خسارت باشد تنها مراجعه به شرکت بیمه کفایت می‌کند.
- صرفه جویی در هزینه
در صورت تصادف با خودروهای لوکس، خسارت جانی چند تن، فرد مسبب باید مابه‌التفاوت را از جیب خود پرداخت کند.
تعداد دفعات استفاده از بیمه شخص ثالث
اگر فردی برای وسیله نقلیه خود بیمه شخص ثالث یک‌ساله خریداری کند؛ در طی آن یک سال، فقط می‌تواند 4 بار از بیمه ثالث و همچنین بیمه بدنه خودروی خود استفاده کند. اگر در طول یک سال بیش از 4 بار نیاز به استفاده از بیمه شخص ثالث باشد، آن فرد باید مجدد بیمه ثالث جدیدی خریداری کند.
بهترین راه برای کاهش نرخ بیمه
کاهش نرخ بیمه پوشش های بیمه شخص ثالث به موارد متعددی بستگی دارد، از جمله:
- رانندگی کم خطر و عدم استفاده از حق بیمه ثالث: افراد پس از یک سال خریداری بیمه ثالث در صورت عدم استفاده از حق بیمه برای خسارت، مشمول 5 درصد تخفیف می‌شوند. هر سال که بدون خسارت سپری شود 5 درصد به میزان تخفیف بیمه ثالث اضافه خواهد شد.
- تمدید به موقع بیمه شخص ثالث: اگر پیش از اتمام زمان بیمه، فرد بیمه شخص ثالث خود را تمدید کند، علاوه‌بر اینکه می‌تواند از تخفیفاتی که شرکت بیمه در نظر گرفته است استفاده کند، از پرداخت جریمه دیرکرد هم در امان می‌ماند.
- در هنگام خرید بیمه ثالث باید کاربری وسیله نقلیه به درستی انتخاب شود. اگر خودروی سواری دارید و با آن مسافرکشی می‌کنید باید بیمه مرتبط با کاربری یعنی مسافرکشی را خریداری کنید. در غیر این صورت بخش قابل توجهی از خسارات احتمالی برعهده شما خواهد بود.
نکاتی در مورد تعهدات بیمه شخص ثالث
برای آنکه بتوانید بیمه شخص ثالث خوبی خریداری کنید و به درستی از آن بهره ببرید، علاوه‌بر نکاتی که در بالا ذکر شد، بهتر است موارد زیر را نیز به خاطر بسپارید:
- علاوه بر بیمه شخص ثالث، بیمه بدنه و حوادث راننده را هم خریداری کنید.
- پس از حادثه تنها 5 روز فرصت مراجعه به شرکت بیمه را دارید، در غیر این صورت بیمه مسئولیتی برای پرداخت حق بیمه به شما ندارد. در این مورد یک استثنا وجود دارد و آن اینکه اگر بتوانید ثابت کنید این عدم مراجعه در مهلت مقرر به دلیل شرایطی که خارج از کنترل شما بوده، رخ داده است، آن وقت احتمال دارد بیمه بپذیرد خسارات شما را جبران نماید.
- شما با یک بار استفاده از تخفیف بیمه به دلیل عدم خسارت به طور کامل این تخفیف را از دست نمی‌دهید بلکه به صورت پلکانی این تخفیف برای شما کم می‌شود.
| نوع خسارت/تعداد خسارت | 1 بار | 2 بار | 3 بار یا بیشتر |
| جانی | 30 % | 70 % | 100 % |
| مالی | 20 % | 30 % | 40 % |
برای واضح‌تر شدن بهتر است فرض کنید شما به دلیل رانندگی بی‌خطر در طی 8 سال، 40 درصد تخفیف بیمه دارید. در سال پنجم شما دچار یک تصادف می‌شوید که نیاز به استفاده از حق بیمه خود پیدا می‌کنید در این حالت اگر از 30 درصد تخفیف خود به عنوان هزینه پوشش جانی بیمه ثالث استفاده کنید؛ هنوز 10 درصد از آن تخفیف برای تمدید بیمه ثالث سال بعد شما باقی خواهد ماند.
پوشش های بیمه شخص ثالث ایران
بیمه ایران نیز به مانند سایر شرکت‌های بیمه از قانون کلی بیمه نامه شخص ثالث تبعیت می‌کند و خسارات مالی، جانی و حوادث راننده را پوشش می‌دهد.
کدام بیمه ها در کنار بیمه شخص ثالث باید به عنوان بیمه مکمل خریداری شوند؟
بیمه مازاد ثالث
از آنجایی که یک حداقل و حداکثر برای پرداخت حق بیمه ثالث (بین 40 تا 800 میلیون) در نظر گرفته شده است در صورتی که تصادف منجر به فوت یک یا چند نفر شود یا ماشینی بسیار گران قیمت خسارت ببیند، بیمه حداکثر تا سقف 800 میلیون را پرداخت می‌کند. باقیمانده مبلغ دیه باید توسط شخص پرداخت شود که در اینجا بیمه مازاد ثالث می‌تواند راه‌گشا باشد و این خسارت‌ها را جبران کند.
بیمه بدنه
بیمه بدنه یکی از انواع بیمه خودرو به حساب می‌آید که هدف آن پوشش مالی خسارات وارده به خودرو بیمه شده است، چه راننده مقصر این خسارت باشد، چه نباشد. خرید بیمه بدنه به عنوان یک مکمل برای بیمه شخص ثالث استفاده می‌شود.
سوالات متداول
کدام بیمه ها، از پوشش های بیمه ای شخص ثالث به شمار می آیند؟
انواع پوشش های بیمه شخص ثالث شامل تعهدات بیمه جانی و مالی شخص ثالث و نیز بیمه حوادث راننده می‌شوند.
اصلی ترین پوشش بیمه ثالث کدام است؟
پوشش زیان‌های جانی و مالی فرد یا خودرویی غیر از فرد و خودروی بیمه شده.
نرخ بیمه شخص ثالث 1403 چه میزان است؟
تعهد مالی بیمه ثالث ماشین در سال 1403 بین 40 تا 800 میلیون تومان است.
