کنیستر خودرو قطعه‌ای ساده اما کاربردی است که با جذب بخارهای بنزین از مشتعل شدن آن در باک جلوگیری کرده و از این طریق امنیت خودرو و سرنشینان آن را حفظ می‌کند. همچنین عملکرد کنیستر بنزین برای حفظ محیط زیست بسیار اهمیت دارد. در ادامه به بررسی وظایف کنیستر، اجزای آن، محل نصب، علائم خرابی و زمان تعویض این قطعه خواهیم پرداخت.
کنیستر چیست؟
از آنجایی که بنزین ماده‌ای بسیار فرّار است، به مرور درون باک اتومبیل تبخیر شده و به صورت بخار در می‌آید. بخار بنزین به شدت قابلیت اشتعال دارد و هنگامی که دمای محیط زیاد باشد، می‌تواند آتش بگیرد. از طرفی ورود این حجم از بخار بنزین به محیط زیست بسیار آلوده‌کننده و مضر است. به همین منظور، مهندسان این قطعه و سیستم EVAP (کنترل بخارات سوخت) را برای جذب این بخارها طراحی کرده‌اند. در واقع این قطعه به همراه تمام متعلقات و قطعات خود از جمله شیر برقی، سرشلنگی‌ها، لوله‌ها و شیر جداکننده سیستم EVAP را تشکیل می‌دهند.
وظیفه کنیستر در خودرو
کنیستر ماشین اغلب به شکل مخزنی استوانه‌ای یا مکعب مستطیلی است که درون آن را از کربن فعال پر می‌کنند. بخارات بنزین ایجاد شده در باک به ویژه زمانی که خودرو خاموش است، توسط این کربن فعال، جذب و نگه‌داری می‌شوند. بعد از اینکه خودرو روشن شد، این بخارات به سمت موتور هدایت شده و به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اجزای کنیستر ماشین
ساختار کنیستر خودرو شامل اجزای زیر می‌شود:
بدنه
این قطعه معمولا از پلاستیک ساخته شده است. این ویژگی سبب می‌شود با زغال (کربن) فعال واکنش ندهد.
کربن فعال
مهم‌ترین قسمت canister را می‌توان کربن فعال موجود در آن دانست که بخارات بنزین را جذب می‌کند و نگه می‌دارد.
فیلترهای کنیستر
در کنیستر بنزین در قسمت بالا و پایین آن دو فیلتر قرار دارند که یکی برای جلوگیری از ورود آلاینده‌های هوا به داخل این قطعه و دیگری برای جلوگیری از ورود آلاینده‌های بنزین به موتور به کار می‌روند.
سرشلنگی بخار بنزین
معمولا در قسمت بالای این قطعه دو ورودی مجزا تعبیه شده‌اند که به هر یک از آن‌ها لوله ای وصل شده است. به آن ورودی که یک سر لوله‌اش به canister و سر دیگرش به باک بنزین وصل می‌شود سرشلنگی بخار بنزین می‌گویند. وظیفه لوله این سرشلنگی، انتقال بخارات بنزین از باک به درون این قطعه است.
سرشلنگی هوای آزاد
پس از اینکه بخار بنزین از باک به درون کنیستر آمد و توسط کربن فعال جذب شد از حالت گاز خارج می‌شود. هنگامی که موتور روشن می‌گردد این بخارات بنزین جذب شده، باید تبخیر شوند و به صورت گاز به موتور منتقل گردند. از این رو نیاز به حضور هوای آزاد است. در این هنگام از ورودی دوم کنیستر یعنی همان سرشلنگی هوای آزاد که لوله‌ای به آن وصل کرده‌اند و این لوله با فضای بیرون در ارتباط است، جریان هوا وارد کنیستر شده و بنزین جذب شده مجدد تبخیر می‌شود.
سرشلنگی تصفیه
یک خروجی در قسمت پایین این قطعه تعبیه شده است که به آن سرشلنگی تصفیه می‌گویند. لوله‌ای که به آن وصل کرده‌اند بخار بنزین را از canister به منیفولد هوا منتقل می‌کند تا از آن جا به موتور رفته و به عنوان سوخت استفاده شود. در برخی از کنیسترها هم ورودی‌ها و هم خروجی در کنار همدیگر قرار می‌گیرند و لزوما ورودی‌ها در بالا و خروجی در قسمت پایین کنیستر واقع نشده‌اند.
نحوه عملکرد کنیستر در خودرو
بخارهای بنزینی که در هنگام خاموش بودن خودرو، جذب کربن فعال موجود در کنیستر شده‌اند، پس از روشن شدن موتور اتومبیل، توسط هوایی که از طریق سرشلنگی هوای آزاد وارد محفظه این قطعه شده است مجدد تبخیر می‌شوند و به سمت موتور هدایت می‌گردند. زمان باز و بسته شدن سرشلنگی تصفیه توسط شیر برقی که بین کنیستر و موتور قرار گرفته است تعیین می‌شود.
وظیفه شیر جداکننده کنیستر خودرو
شیر جداکننده کنیستر بین باک و کنیستر واقع شده است. این شیر مانع از انتقال بنزین مایع به داخل این قطعه می‌شود.
وظیفه شیر برقی کنیستر ماشین
شیر برقی کنیستر بین کنیستر و موتور قرار گرفته است و به ECU یا همان واحد کنترل الکترونیکی خودرو متصل است. نقش شیر برقی، مشخص کردن زمان انتقال و مقدار انتقال بخارات بنزین از این قطعه به موتور است. شیر برقی تعیین می‌کند سرشلنگی تصفیه چه زمانی و چه مدت باز یا بسته باشد. در واقع شیر برقی با فرمانی که از سمت ECU می‌گیرد باز و بسته می‌شود و بخارات بنزین را از این قطعه به سمت منیفولد هوا که یکی از قطعات موتور است منتقل می‌کند.
عمر مفید کنیستر خودرو
کنیستر خودرو هم به مانند سایر قطعات خودرو برای مدت زمان مشخصی قابلیت استفاده و عمر مفید دارد. اگر به طور متعارف از خودرو استفاده شود و کیفیت بنزین هم قابل قبول باشد، این قطعه می‌تواند در حدود دو سال یا بین 25 تا 30 هزار کیلومتر برای شما بدون مشکل کار کند.
نشانه های خرابی کنیستر
از علائم خرابی کنیستر پراید، پژو یا دیگر خودروهای داخلی و خارجی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بوی نامطبوع بنزین
مهم‌ترین نشانه خرابی کنیستر را می‌توان بوی بنزین دانست. اگر ماشین خاموش باشد اما بوی بنزین در کابین اتومبیل حس شود، باید بدانید بخارات بنزین نتوانسته‌اند جذب کنیستر شوند. گاهی در هنگام روشن بودن خودرو هم این بوی نامطبوع استشمام می‌شود که علاوه‌بر خرابی کنیستر می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد.
خروج بخار یا پاشیده شدن بنزین از باک
زمانی که درِ باک خودرو خود را باز می‌کنید و همزمان با باز شدن در، شما با پاشیده شدن بنزین یا خروج بخار آن روبه‌رو می‌شوید باید احتمال بدهید این قطعه ماشین شما خراب شده است. البته این اتفاق می‌تواند به دلیل خرابی قطعه حباب‌گیر باک هم رخ دهد.
روشن شدن چراغ چک
روشن شدن چراغ چک خودرو می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. خرابی کنیستر می‌تواند یکی از این دلایل باشد.
صدای تق تق
اگر خودروی شما روشن باشد و صدای تق‌تقی از سمت شیر برقی کنیستر شنیدید، می‌تواند نشانه خرابی آن باشد.
مصرف بالای سوخت
وظیفه اصلی این قطعه جذب بخارات بنزین در زمان خاموشی خودرو و ارسال آن به موتور در زمان روشن شدن خودرو است. اگر این قطعه به درستی کار نکند این بخارات در محیط بیرون پخش می‌شوند و مصرف سوخت افزایش می‌یابد.
محل نصب کنیستر در خودرو
این قطعه در ماشین‌های متفاوت در جاهای گوناگونی نصب می‌شود. نزدیک موتور و داخل گل‌گیر عقب کنار باک مهم‌ترین این نقاط برای نصب کنیستر به شمار می‌روند.
نحوه تست کنیستر ماشین
برای عیب یابی کنیستر بهتر است سوئیچ ماشین را باز بگذارید و پیش از استارت زدن چند ثانیه‌ای مکث کنید. اگر در طول این مکث، شما متوجه روشن شدن چراغ چک و صدای تق‌تق شدید، می‌توانید آن را به عنوان یکی از علائم خرابی شیر برقی کنیستر در نظر بگیرید. همچنین شما لوله‌هایی که به ورودی‌ها و خروجی این قطعه متصل هستند، سرشلنگی‌ها و خود بدنه را هم باید چک کنید تا مطمئن شوید نپوسیده‌اند و آسیبی مثل ترک یا شکستگی ندارند.
تعمیر کنیستر
اگر کنیستر را تست کردید و خرابی آن در لوله‌ها، سرشلنگی‌ها، شیرهای جداکننده و برقی و همچنین فیلترهای هوا یا بنزین آن بود، تمام این موارد باید تعویض شوند و تعمیر خاصی ندارند. اگر عمر مفید کنیستر به پایان رسیده و کربن فعال آن مثل گذشته قدرت جذب نداشته باشد، باید خود این قطعه را تعویض کنید.
تعویض کنیستر
برای تعویض کنیستر، جدا کردن لوله‌ها از سرشلنگی‌ها کفایت می‌کند. اما باید بدانید اگر این قطعه در جایی مثل داخل گل‌گیر عقب نصب شده باشد این تعویض بسیار سخت خواهد بود و نیاز به فرد کاربلدی دارد.
سوالات متداول
عمر کنیستر چقدر است؟
دو سال یا 25 الی 30 هزار کیلومتر.
چرا کنیستر خراب می شود؟
این قطعه و متعلقاتش مثل لوله‌ها و سرشلنگی‌ها هم به مانند سایر قطعات خودرو عمر مفید مشخصی دارند که پس از اتمام آن باید تعویض شوند. همچنین آسیب‌های که بر اثر تصادفات یا ضربات به این قطعه وارد می‌شوند می‌توانند باعث خرابی آن گردند.
چرا از کنیستر بنزین می ریزد؟
اگر شیر جداکننده، سرشلنگی تصفیه یا شیر برقی خراب باشند می‌توانند باعث نشستی بنزین از این قطعه شوند.
اگر کنیستر خراب باشد چه می شود؟
خرابی کنیستر، مانع از جذب بخارات بنزین ایجاد شده در باک می‌شود و علاوه‌بر افزایش مصرف سوخت، امنیت خودرو و سرنشینان آن هم به خطر می‌افتد؛ زیرا با تجمع بخارات بنزین احتمال آتش گرفتن باک خودرو وجود دارد. از این رو هیچ خودروسازی امکان حذف کنیستر از خودروی تولیدی خود را ندارد.
خرابی کنیستر باعث خرابی کدام قطعات دیگر می شود؟
خرابی کنیستر می‌تواند علاوه‌بر افزایش مصرف سوخت و خطر جانی برای سرنشینان خودرو، باعث کاهش راندمان موتور، نوسان در هنگام دور درجا و افزایش مقدار دود سیاه خارج شده از اگزوز شود.
