انتخاب روغن موتور مناسب و بهترین زمان تعویض روغن موتور خودرو

خودرو شباهت‌های زیادی به بدن انسان دارد. اگر موتور را به‌مانند قلب تپنده اتومبیل تصور کنیم، روغن‌ موتور را می‌توان به خون جاری در آن تشبیه نمود. همان‌طور که خون برای گردش در میان اعضای بدن به پمپاژ نیاز دارد و پس از چرخش در میان آنها آلوده‌شده و نیازمند تصفیه است؛ روغن موتور نیز از زمان شروع به کار خودرو به علت اکسید شدن به‌مرور آلوده می‌شود. افزون بر این روغن موتور در اثر دمای بالا و تجزیه حرارتی ناشی از آن و همچنین ترکیب با آب و سوخت رفته‌رفته کیفیت خود را از دست می‌دهد.. در موتور مواد افزودنی زیادی مانند پاک‌کننده‌ها وجود دارد که وظیفه جذب و معلق نگه‌داشتن دوده‌های حاصل از احتراق در روغن را بر عهده‌دارند. این مواد نیز به‌مرور کارایی خود را از دست می‌دهند. لذا انتخاب روغن موتور مناسب و نیز توجه به بهترین زمان تعویض روغن موتور ماشین امری ضروری می‌باشد.پس پیشنهاد می‌کنیم برای مطالعه این مقاله با فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی ماشین نو همراه باشید.

نقش روغن موتور در کارکرد موتور خودرو

روغن اجزای مختلف موتور را روانکاری کرده و باعث کاهش اصطکاک بین آنها می‌شود. اصطکاک موجب تولید گرما و به طبع آن فرسودگی اجزای موتور می‌شود. همچنین اصطکاک مانع روان کار کردن موتور می‌شود.

روغن موتور نوعی لایه نازک بین اجزای موتور ایجاد می‌کند که نتیجه آن لغزیدن قطعات موتور روی هم است. این لغزندگی باعث افزایش راندمان، قدرت موتور و عملکرد آن می‌شود. پس می‌توان گفت: عدم وجود روغن بین اجزای موتور = اصطکاک بیشتر = فرسودگی بیشتر.

در ابتدا روغن موتور تنها برای روانکاری قطعات متحرک موتور مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با مشاهده‌ی ایجاد آسیب‌هایی مانند زنگ‌ زدگی، خوردگی و رسوب‌ گرفتگی قطعات موتور، متخصصان به فکر تولید روانکارهایی با قابلیت‌های بیشتر افتادند که در ادامه این قابلیت‌ها را بیان خواهیم کرد.

روغن به ‌طور کلی در موتور خودرو وظیفه روان کردن حرکت قطعات فلزی بر روی یکدیگر را دارد و وجود آن در موتور خودرو لازم است. طراحی موتور خودروها به‌گونه‌ای است که در سیکل کاری موتور، روغن همواره از نقاط داغ یا محفظه احتراق موتور دور بماند و به همین دلیل به‌طور معمول روغن موتور نمی‌سوزد، اما در صورتی که موتور دچار روغن‌ سوزی شود، این جدایی از میان می‌رود و روغن به مرور سوخته و از موتور خارج می‌شود که نتایج اصلی  آن آلودگی هوا و  نیز کاهش کارآیی موتور است ضمن آنکه در این شرایط به مرور شاهد کاهش سطح روغن موتور خواهیم بود که به مرور زمان ممکن است فرآیند روغن کاری موتور را  دچار مشکل کند.

هر خودرو با حرکت معنا و مفهوم پیدا می‌کند و حرکت نیز به‌طور مستقیم به موتور وابسته است. فرآیند تولید نیروی محرکه توسط موتور از ابتدا تا انتها به روغن موتور نیاز دارد. این روغن‌ وظایف متعددی را بر عهده دارد. کارهایی نظیر:

• كاهش اصطكاك و سایش میان قطعات متحرك موتور
• کاهش دمای قطعات موتور
• تميز نگه‌داشتن قطعات داخل موتور از دوده و تركيبات حاصل از تجزيه روغن و رسوبات بين قطعات
• آب بندی كامل بين سيلندر و پیستون‌ها
• حفاظت از لوازم موتور در برابر خوردگي

فاکتورهای مهم در انتخاب روغن موتور مناسب

تفاوت اصلی بین روغن موتورهای معمولی در درجه ویسکوزیته آنهاست. واژه ویسکوزیته (یا گرانروی یا لزجت ) واحدی برای اندازه گیری سرعت گردش روغن در موتور خودرو شماست. ویسکوزیته بالا یا همان غلظت بیشتر روغن به این معنی است که زمان بیشتری طول می‌کشد که روغن بین اجزای موتور به گردش درآید.

ویسکوزیته بالاتر = غلظت بیشتر = سرعت حرکت کمتر

میزان ویسکوزیته روغن را روی بسته درج می‌کنند. شرایط درج این عدد به دو شکل کلی انجام می‌شود  که دانستن آن کمک زیادی به انتخاب روغن موتور مناسب خواهد کرد. برای درک بهتر این مطلب به شناخت استانداردهایی بین‌المللی نیاز داریم که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

استاندارد SAE

استاندار (SAE) مخفف عبارت (Society Of Automotive Engineers) است که به معنی انجمن مهندسین خودرو است. این استاندارد از اعدادی بین ۰ تا ۶۰ تشکیل شده و در برخی مواقع حرف W نیز در آن دیده می‌شود.

استاندارد SAE به نوعی تعیین‌کننده‌ی ویسکوزیته‌ی روغن موتور است. عدد ۰ در این استاندارد نشان‌دهنده‌ی کمترین میزان گرانروی بوده و نمایانگر روغنی است که به راحتی جاری می‌شود در عوض با حرکت به سمت عدد ۶۰ میزان گرانروی افزایش می‌باید و SAE 60 نشانگر روغنی با گرانروی بسیار بالا است که یعنی سخت جاری می‌شود. استفاده از حرف W در این استاندارد نیز برای نشان دادن حداقل میزان گرانروی در سرمای زمستان است که از کلمه‌ی Winter می‌آید. حال با آگاهی از این استانداردها می‌توانیم دو شکل مختلف ویسکوزیته را که روی روغن موتور درج می‌شود توضیح دهیم. روغن‌‌های موتور را بر اساس نوع ویسکوزیته می‌توان به دو گروه مونوگرید و مالتی‌گرید تقسیم کرد.

استاندارد API

کلمه‌ی (API) مخفف عبارت (American Petroleum Institute) بوده و به معنی موسسه‌ی نفت امریکا است. این نام به نوعی تبدیل به استاندارد و تعیین‌کننده‌ی سطح کیفی روغن‌های موتور شده است.

برای موتورهای بنزینی و دیزلی API دارای نمادی منحصربه‌فرد است. برای موتورهای بنزینی از حرف S و برای موتورهای دیزلی از حرف C استفاده می‌شود؛ بنابراین اگر روغن موتوری برای موتور بنزینی مناسب باشد به شکل API S شروع می‌شود و روغن‌های مناسب برای موتورهای دیزلی با عبارت API C آغاز می‌گردند.اما این تمام ماجرا نیست و نمی‌توان میزان کیفیت روغن را تشخیص داد.

در این استاندارد برای روغن‌ موتور‌های بنزینی پس از حرف S یکی از حروف A تا N می‌آید و برای روغن موتورهای دیزلی پس از حرف C یکی از حروف A تا J درج می‌شود. در این طبقه‌بندی هرچه به سمت حرف A می‌رویم از سطح کیفیت روغن کاسته می‌شود و حرکت به سمت حروف N و J نشانگر افزایش سطح کیفیت است؛ ازاین‌رو یک روغن موتور بنزینی با مشخصه API SN از بالاترین کیفیت و با مشخصه API SA از پایین‌ترین سطح کیفی برخوردار است. این طبقه‌بندی برای روغن موتورهای دیزلی نیز از API CA که دارای پایین‌ترین سطح کیفی است آغاز شده و به API CJ که از بیشترین میزان سطح کیفی برخوردار است ختم می‌شود.

روغن موتور مونوگرید

این روغن به دلیل ساختاری که دارد نمی‌تواند در بازه‌ی دمایی مختلف میزان گرانروی خود را تغییر دهد و تنها برای دمایی خاص یا در اصطلاح فصلی خاص از سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روغن‌های مونوگرید قدمت زیادی دارند و در گذشته تنها روغن موتوری بودند که برای موتور خودروها تولید می‌شد. عموما روغن‌هایی با استاندارد SAE بین ۰ تا ۳۰ در فصول سرد و زمستان و دماهای پایین مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

در صورتی که فردی از این روغن در خودروی خود استفاده می‌کرد مجبور بود که با گرم شدن هوا روغن موتور را عوض کند و آن را با روغنی با بازه‌ی عددی SAE بالای ۳۰ جایگزین کند. هرچند این روغن‌ها قیمت چندان بالایی نداشتند اما درصورت تغییر دما کارآیی خود را از دست می‌دادند و گزینه‌ی قابل اطمینانی در تمام فصول محسوب نمی‌شدند.

روغن موتور مالتی‌گرید

محصولی انعطاف‌پذیرتر در برابر دما است که با تغییر ساختار روغن‌ موتور ایجاد شد. روغن‌هایی جدید که در چهار فصل سال کارآیی خود را از دست نمی‌دادند . این روغن‌ها  از دو عدد گرانروی که با حرف W از هم جدا می‌شوند مشخص می‌گردند. عدد اول نمایانگر میزان گرانروی در فصل گرم سال و تابستان و دمای بالا است و عدد دوم بیانگر میزان گرانروی در فصل سرد و دمای پایین است.

صاحبان خودرو با وجود این روغن‌ها دیگر از تغییرات دمایی نگران نبودند؛ چراکه ساختار این محصول در دمای پایین، مانع از سخت شدن و افزایش گرانروی روغن شده و در دمای بالا دچار کاهش شدید گرانروی نمی‌شد.

برای روشن شدن این موضوع روغن موتوری با مشخصه ۱۰W-40 را مورد بررسی قرار می‌دهیم. عدد ۱۰ بیانگر حداقل گرانروی این محصول در فصل گرم سال و دمای بالا است و عدد ۴۰ میزان حداکثر گرانروی آن در فصول سرد و دمای پایین را نشان می‌دهد.

این محصول را می‌توان با روغن موتور دیگری با مشخصه‌ی ۲۰W-50 نیز مقایسه کرد. همانگونه که مشخص است روغن موتور دوم به دلیل برخورداری از عدد ۲۰ در فصل گرما گرانروی بیشتری دارد و نسبت به روغن ۱۰W-40 سفت‌تر است. بنابراین روغن موتور ۲۰W-50 برای محیط‌هایی گرم‌تر مناسب است زیرا روغن بیش از حد شل نخواهد شد،

روغن موتورها را بر اساس نوع ساختار مورد بررسی قرار دهیم؛ چرا که این ساختار هم در انتخاب روغن موتور از اهمیت زیادی برخوردار است.

اما روغن موتورها را از نظر مواد تشکیل دهنده می‌توان در سه گروه کلی معدنی (Mineral) ، سنتتیک (Synthetic) و نیمه سنتتیک (Semi Synthetic) طبقه‌بندی کرد.

روغن موتور معدنی (Mineral)

روغن‌های معدنی از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین روغن موتورها محسوب می‌شوند که برای موتور خودروهای قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روغن افزودنی‌های چندانی ندارد و بر پایه‌ی نفت خام تولید می‌شوند و بیشتر وظیفه‌ی روانکاری را برعهده دارند.

روغن موتور سنتتیک (Synthetic)

این نوع روغن موتورها از طریق ترکیبات شیمیایی و در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند. ابتدا این محصولات برای موتورهای جت مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما با گذشت زمان و به دلیل برخورداری از مزایای زیادی که نسبت به روغن‌های معدنی داشتند، جایگاه ویژه‌ای پیدا کردند و به عنوان روغن موتور خودرو هم مورد استفاده قرار گرفتند.

هر شرکتی این روغن‌ها را با ساختاری منحصربه‌فرد تولید می‌کند که در این بین افزودنی‌ها نقش ویژه‌ای دارند. از مهم‌ترین افزودنی‌های این روغن‌ها می‌توان به شوینده‌ها، ضد زنگ‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضد خوردگی اشاره کرد. این مواد رسوبات حاصل از احتراق سوخت را جذب می‌کنند، مانع از ایجاد واکنش اکسیداسیون می‌شوند و از خوردگی و زنگ زدگی فلز هم جلوگیری می‌کنند.

 از مزایای کلی روغن‌های سنتتیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• طول عمر بالا
• مقاومت بالا دربرابر اکسیداسیون
• کمک به کاهش مصرف سوخت
• جلوگیری از خوردگی
• غیر سمی بودن
• عملکرد مناسب

روغن موتور نیمه سنتتیک (Semi Synthetic)

این نوع روغن از ترکیب روغن موتورهای معدنی و سنتتیک حاصل می‌شود. هر چند این محصول از تمام مزایای روغن سنتتیک بهره نمی‌برد اما کیفیت بالاتری نسبت به روغن‌های معدنی داشته و در شرایط کاری سخت موتور، عملکرد مناسبی دارد.

از این روغن موتور نیمه سنتتیک بیشتر برای وانت‌ها و خودروهای SUV استفاده می‌شود و نسبت به روغن‌های سنتتیک قیمت پایین‌تری دارد.

در نمودار درختی زیر می‌توانید خلاصه اطلاعات بالا برای انتخاب روغن موتور مناسب خودروی خود را مشاهده نمایید.

بهترین زمان تعویض روغن موتور

عده زیادی از رانندگان بر این باورند که تغییر رنگ ‌روغن موتور و سیاه شده آن ملاک خوبی برای تعیین زمان تعویض است. اما آنچه باید بیش از هر چیز مورد توجه قرار گیرد مدت‌ زمان و میزان کارکردی است که کارخانه خودروساز و سازنده روغن‌ موتور توصیه کرده‌اند؛ چرا که برخلاف تصور رایج تغییر رنگ ‌روغن‌ موتور چندان نگران‌کننده نیست.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، در روغن‌های موتور استاندارد معمولاً مقداری مواد افزودنی پاک‌کننده‌ وجود دارد که دوده‌های ناشی از احتراق در موتور را در خود معلق نگاه می‌دارند و درنتیجه از ته‌نشین شدن یا چسبیدن آنها به قطعات موتور جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین تغییر رنگ روغن چندان عجیب به نظر نمی‌رسد اما اگر پس از مدتی از کارکرد موتور، روغن همچنان رنگ ثابتی داشته باشد بدین معناست که افزودنی‌های پاک‌کننده کیفیت خود را از دست داده‌اند و روغن قدرت جذب و معلق نگه‌داشتن دوده‌ها را ندارد. این در مفهوم ساده به معنی آسیب‌دیدگی موتور و روغن‌ سوزی و کاهش تراکم گاز و کشش خودرو خواهد بود.

تاثیر نوع روغن‌ موتور بر زمان تعویض آن

روغن ‌موتور مانند روغن ترمز و روغن هیدرولیک انواع متنوعی دارد که در هنگام خرید ممکن است کمی شما را سردرگم کند برای مثال یک نمونه روغن 5000 و نمونه‌ای دیگر تا 10000 کیلومتر کارکرد دارد. دلیل این تفاوت چه می‌تواند باشد؟

امروزه صنعت خودروسازی و تولید لوازم یدکی پیشرفت‌های چشمگیری داشته. این رشد سریع موجب شده تا خودروهای جدید به لحاظ سرعت، فشار وارده به یاتاقان‌‌های ثابت و متحرک، احتراق و حرارت ناشی از آن شرایطی متفاوتی با خودروهای قدیمی‌ داشته باشند؛ با این وصف دیگر نمی‌توان از روغن‌هایی که در دهه‌های پیش مورد استفاده قرار می‌گرفت بهره برد.

سازندگان روغن موتور همواره تلاش می‌کنند تا محصولاتی تولید کنند که کارکرد بیشتری داشته باشند. جدول زیر به‌اختصار میزان کارکرد روغن‌های مختلف را در شرایط عادی خودرو بیان می‌کند. حروف درج‌شده در جدول، مشخص‌کننده سطح کیفیت روغن است که بر روی ظرف آن قیدشده است

میزان کارکرد	نوع و کیفیت روغن‌موتور
۳۰۰۰ کیلومتر	CC/SC
۴۰۰۰ کیلومتر	CC/SD
۵۰۰۰ کیلومتر	SE/CC
بیش از ۱۰۰۰۰ کیلومتر	SG

روغن‌‌سوزی در موتور

واژه روغن‌ سوزی در موتور خودرو به‌طور عمومی به وضعیتی گفته می‌شود که روغن در پروسه کاری موتور به اتاق احتراق یا مناطق داغ موتور وارد شود و در نتیجه، به دلیل گرمای زیاد روغن، تبخیر شده و به همراه گازهای خروجی اگزوز از موتور خارج شود.

دلیل اصلی روغن‌ سوزی در موتور، خرابی رینگ‌های پیستون است که باعث می‌شود روغن موجود در سطح سیلندر، در زمان حرکت رو به پایین پیستون به ‌طور کامل از جداره پیستون پاک نشود و در نتیجه در زمان احتراق، با مخلوط سوخت و هوا ترکیب شده و بسوزد. البته روغن‌سوزی دلایل دیگری نیز دارد که تنها  مکانیک‌ها می‌توانند آن را تشخیص دهند.

نشانه‌های روغن‌ سوزی در موتور خودرو

مهم‌ترین و ساده‌ترین نشانه تشخیص وجود روغن‌ سوزی در موتور، وجود دود آبی‌ رنگ در خروجی موتور می‌باشد. البته میزان تولید دود آبی کاملا بستگی به میزان روغن ترکیب شده با هوا دارد و الزاما در آغاز بروز این مشکل شاید دود آبی‌رنگ در اطراف  اگزوز دیده نشود.

برای تشخیص وجود روغن‌سوزی به این شیوه، موتور خودرو باید گرم باشد ضمن اینکه این دود معمولا در اثر گاز دادن‌های مکرر دیده می‌شود.

روش دیگر بررسی شمع‌ها است چون با وجود ترکیبات روغن، شمع خودرو کثیف می‌شود (به‌اصطلاح شمع خیس می‌شود) که نشانه روغن‌سوزی است.  روش دیگر، بهره‌گیری از ابزاری است که می‌توان فشار تراکم هر سیلندر را تشخیص دهد. کاهش فشار در سیلندر به معنی آسیب به رینگ‌های پیستون است که در ادامه روغن‌سوزی را به دنبال دارد.

در واقع اینکه ما با انتخاب بهترین روغن موتور و نیز تعویض روغن در زمان مناسب خیالمان راحت باشد کافی نیست و باید به کارکرد صحیح خودرو قطعات آن نیز توجه داشته باشیم تا دچار روغن سوزی نشود.چرا که بهترین روغن موتور نیز نمی تواند با قطعاتی خراب و دارای مشکل به خوبی کار کند.

اما برخی مدلهای روغن موتور هستند که عملکرد متمایزتر و بهتری داشته و می‌توانند به گزینه نهایی ما بدل شوند.در زیر به معرفی روغن موتور سرامیکی می‌پردازیم.

روغن موتور سرامیکی

خودرویی با این نوع روغن موتور دهها سال به تعويض روغن نياز ندارد. اينكار صرفاً با بالا بردن راندمان موتور و كاهش اصطكاك اجزاي موتور خودرو امكان پذير می‌شود.

همانطور كه مي دانيم ديواره سيلندرها با رينگهاي كمپرسي پيستون به شدت در تماس است. اين تماس، اصطكاك زيادي را به وجود مي آورد كه با كاهش راندمان مكانيكي موتور همراه است ولي از طرفي اگر اين اصطكاك وجود نداشته باشد، تراكم محفظه احتراق از قسمت ديواره سيلندر فرار خواهد كرد كه اين امر موجب كاهش شديد راندمان حجمي و حتي خاموش شدن موتور خواهد شد.

حال اين سؤال مطرح مي شود كه آيا مي توان اصطكاك موجود در سيلندرها و ساير قسمتها را بدون از دست دادن تراكم موتور ، کاهش داد؟

تكنولوژي متالوسراميك يكي از روشهايي است كه براي كاهش اصطكاك اجزاي موتور خودرو استفاده شده است. مبناي اين تكنولوژي استفاده از ذرات بسيار ريز سراميكي در روغن موتور می‌باشد.

ذرات سراميكي معلق در روغن موتور زماني فعال مي شوند كه در يك نقطه، سايش و دماي زيادي وجود داشته باشد. اين ذرات پس از رسيدن به اين نقاط، با دريافت دماي موجود در اين نقاط به صورت اتم به اتم با مولکولهای فلز پیوند میخورند وتقریبا بصورت مادام العمر بر روی سطوح باقی می‌مانند.

متالو سرامیک علاوه بر داشتن سختی بالا به هیچ عنوان شکننده نیست.سختی متالوسرامیک 10 برابر فولاد است در حالی که اصطکاک آن 10 برابر کمتر از آینه است ! به زبان ساده در صورت استفاده از این تکنو لوژی تمامی سطوح موتور که دارای اصطکاک و استهلاک هستند با لایه ای بسیار نازک و فوق العاده مستحکم وصیقلی پوشیده می‌شوند.

تاثیر تکنولوژی متالوسرامیک بر روی موتور خودرو

بر اثر از بین رفتن اصطکاک سیلندرها راندمان مکانیکی موتور افزایش و اتلاف انرژی کاهش پیدا میکند در این حالت موتور راحت تر کار کرده وسریعتر دور برمیدارد لرزش وصدای اضافی موتور به حداقل میرسد.

• کاهش استهلاک قطعاتی چون رینگ پیستون، سیلندرها و میل بادامک
• کاهش مصرف سوخت ،گازهای آلاینده واستهلاک موتور
• افزایش راندمان مکانیکی وطول عمر موتور
• تعمیر موتور اتومبیل بدون نیاز به باز کردن قطعات است

در مواردی چون خط افتادگی بر روی سیلندر موتور باید قطعات موتور را باز کرده و با تراشیدن سیلندر و استفاده از رینگ وپیستون بزرگ تر این مشکل را برطرف کرد که این امر با اتلاف زمان و هزینه همراه است ولی اگر از تکنولوژی متالوسرامیک استفاده شود، میتوان بدون باز کردن موتور و تنها با افزودن این ماده به روغن موتور خطوط سیلندر را پر کرده و شرایط کارکرد موتور را به حالت عادی بازگردانید.

برای آگاهی بیشتر می‌توانید به سايت شركت XADO Ceramic مراجعه کنید.

خرید روغن موتور

شما می‌توانید برای خرید انواع روغنهای مصرفی خودرو از جمله روغن موتور مناسب خودروی خود به فروشگاه اینترنتی ماشین نو مراجعه کنید.ماشین نو به عنوان بزرگترین فروشگاه لوازم یدکی خودرو در کشور روغن موتورهای مختلفی با برندهایی نظیر Total، Evolution و … را عرضه کرده است. برای مشاهده و خرید روغن موتور به وبسایت ماشین نو مراجعه کنید.