کاتالیزور اگزوز چیست؟ علائم خرابی، شست و شو و بازیافت خاک کاتالیزور

یکی از قطعات مهم خودرو که جز استانداردهای آلایندگی محسوب شده و در بسیاری از کشورها جز الزامات اجباری و ضروری خودروها به شمار می‌رود کاتالیزور نام دارد. در این مقاله به بررسی کاتالیزورهای خودرو پرداخته و کلیه مباحث آن از جمله انواع و عملکرد آن، تعویض آن، علائم خرابی، خاک کاتالیزور، شست و شوی آن و … می‌پردازد. پس تا انتهای مقاله با فروشگاه لوازم یدکی ماشین نو همراه باشید.

کاتالیزور اگزوز چیست؟

کاتالیزور یا مبدل کاتالیست (catalytic converter) بخشی از سیستم اگزوز و خروجی گازهای خودرو است. مبدل کاتالیستی مورد استفاده در اگزوز خودروها، کاربرد جدیدی از کاتالیزور سطحی است. کربن منوکسید و هیدروکربن‌های حاصل از سوخت‌های نسوخته موجود در دود خودرو، از آلاینده‌های خطرناک هوا هستند.

گازهای خارج شده از اگزوز اتومبیل همراه با مقداری هوا از روی کاتالیزور که شامل فلز اکسیدهاست عبور داده می‌شود. گاز CO و هیدروکربن‌ها به CO2 و H2O تبدیل می‌شوند که نسبتا بی خطرند و در هوا رها می‌شوند. کاتالیست بخش مهمی از سیستم کنترل آلایندگی خودروی شماست. ولی گاهی اوقات عملکرد آنها مختل می‌شود.

در بسیاری از کشورها در آوردن و حذف کاتالیزور و رانندگی بدون آن تخلف سنگینی محسوب می‌شود و خلاف قانون است. زیرا به محیط زیست صدمه جدی وارد می‌شود.

خرید کاتالیزور اگزوز

شایع‌ترین عامل خرابی کاتالیزور خودرو انسداد شبکه‌های آن در اثر عمر طولانی مدت یا استفاده از سوخت غیر استاندارد است. انسداد این شبکه‌ها سبب می‌شود تا دود حاصل از احتراق موتور نتواند از طریق اگزوز تخلیه شود و از سوی دیگر هوای تازه نیز به اندازه کافی به موتور نرسد. بنابراین گرفتگی بیش شبکه‌ها هم موجب خرابی کاتالیزور و هم عامل کاهش راندمان موتور خواهد شد.

دومین عامل ایجاد خرابی در کاتالیزور تغییرات در دما و ترکیب گازهای خروجی از موتور است. در واقع این قطعه به ترکیب گازها بسیار حساس است. بنابراین، در اثر مشکلاتی نظیر خرابی واشر سرسیلندر که موجب ورود آب و روغن به محفظه موتور و تغییر گازهای خروجی می‌شود، کاتالیزور به سرعت آسیب می‌بیند.

همچنین احتراق ناقص (که موجب تغییر ترکیب گازهای خروجی می‌شود) و گرم شدن بیش از حد موتور که موجب افزایش حرارت گازهای خروجی می‌شود نیز احتمال خرابی این قطعه را افزایش می‌دهد.

علائم خرابی کاتالیزور

• افزایش ناگهانی مصرف سوخت خودرو
• افت شتابگیری
• ممکن است خودروی شما روشن نشود یا بد استارت بخورد
• خودروی شما در تست آلایندگی مردود می‌شود (مقادیر HC و CO بیشتر از نرمال)
• چراغ اخطار (چراغ چک) در پشت آمپر روشن می‌شود.
• بد کار کردن خودرو همراه با لرزش در حالت دور آرام
• بوی بد یکی از شایع‌ترین علائم خرابی کاتالیست می‌باشد. بویی شبیه تخم مرغ گندیده نشانه خرابی کاتالیزور است
• کاهش دمای کاتالیست (با توجه به اینکه بازدهی واقعی کاتالیست هنگامی است که دمای آن بالا می‌رود و حتی احتمال دارد تا مرز ۷۰۰ و ۸۰۰ درجه هم نزدیک شود پس کاتالیستی که پس از مدتی رانندگی و گرم شدن موتور هنوز به دمای ایده ال خود نرسیده باشد معیوب است) البته راه تشخیص دمای کاتالیزور نیازمند دستگاهی به نام حرارت سنج اینفِرارِد (Infrared) است.
• در صورتی که خودرو کاملا سرد باشد اگر کاتالیزور را با دست تکان دهید و صدایی شبیه تکان خوردن سنگریزه در داخل آن به گوش برسد نشانه‌ای از ریختن شبکه‌های داخل آن است.

انواع مبدل کاتالیزور اگزوز

کاتالیزور قطعه‌ای است به منظور کاهش آلایندگی هوا، که بین موتور خودرو و اگزوز بسته می‌شود و بهترین نسبت سوخت به هوا را تنظیم می‌کند و جلوی خروج سریع گازهای سمی را نیز می‌گیرد. یکی از مهمترین کارهای این قطعه تبدیل گازهای مضر : HC، CO و NOx به گازهای : CO2، H2O و N2 است.

کاتالیزور دوگانه

این نوع از کاتالیزورها به طور عمده در موتورهای دیزلی برای کاهش آلاینده‌های مونوکسیدکربن و هیدروکربن‌های نسوخته به کار می‌روند. به علت عدم توانایی اینگونه از کاتالیزور‌ها در کاهش آلاینده‌های اکسید نیتروژن، امروزه در موتورهای بنزینی از این نوع کاتالیزورها استفاده نشده و به جای آنها از کاتالیزورهای سه گانه بهره برده می‌شود.

خرید کاتالیزور اگزوز

کاتالیزور دوگانه دو عمل را به طور همزمان انجام می‌دهد:

• اکسیداسیون مونوکسید کربن به دی اکسید کربن
• اکسیداسیون هیدروکربن‌های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب

کاتالیزور سه گانه

مبدل کاتالیستی سه گانه، سه وظیفه زیر را انجام می‌دهد:

• کاهش اکسیدهای نیتروژن به اکسیژن و نیتروژن
• اکسیداسیون مونوکسیدکربن به دی اکسید کربن
• اکسیداسیون هیدروکربن‌های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب

معایب حذف کاتالیست

برخی از افراد به طور کاملا خودسرانه و بدون داشتن اطلاعات کافی در این زمینه کاتالیست را از خودرو جدا می­ کنند که این کار مشکلات بسیاری را برای خودرو ایجاد خواهد کرد و بسیاری از کارشناسان تاکید بر آن دارند، که از حذف کاتالیزور خودداری کنید، این کار موتور خودرو را تحت فشار قرار داده و مشکلاتی برای خودرو شما ایجاد می‌­کند.

افزایش آلایندگی خودرو تا حدود ۳۰ برابر، افزایش مصرف سوخت خودرو و افزایش صدای موتور از معایب حذف می‌باشد. البته افزایش صدای موتور یکی از دلایلی است که عده‌ای اصطلاحا می‌گویند خودرو راحت تر نفس می‌کشد.

حذف کاتالیزور در میان برخی از افراد به دلیل باورهای اشتباه است که تصور می­ کنند با از میان برداشتن کاتالیست، خودرو شتاب زیادی خواهد گرفت و این موضوع بیش­تر در میان جوانان شایع است.

اما باید بدانید که این تفکر اشتباه است و کاملا معکوس عمل می­‌کند، به این صورت که خودرو در روزهای اول شتاب می‌گیرد اما با مرور زمان و آسیب دیدن موتور ماشین، از شتاب آن کاسته می‌شود. یکی از مزایای کاتالیست برای خودرو کنترل هوای وارد شده به خودرو می‌باشد که با خروج کاتالیزور، هوای ورودی از کنترل خارج می‌­شود.

خرید کاتالیزور اگزوز

شستشوی کاتالیزور ماشین

قیمت کاتالیزور خودروها نسبتا بالا می­ باشد و متاسفانه بعد از مدتی استفاده­ کردن، کاتالیست اگزوز به مرور کارکرد اولیه­ خود را از دست می­ دهد و در صورت برطرف نکردن مشکل آن، ممکن است که گاز­های مضر نیز افزایش پیدا کنند.

به همین دلیل بیشتر افراد به دنبال راهکارهایی می‌­باشند که بتوانند با صرف کم­ترین هزینه مشکل کاتالیزور خودرو خود را برطرف سازند و علاوه بر آن در هنگام انجام تست­های معاینه فنی مشکلی برایشان ایجاد نشود.

ما در این مقاله یکی از ساده ­ترین و کم هزینه ­ترین راهکار را به شما ارائه خواهیم داد، بنابراین یکی از مناسب­ترین روش­ها شستشوی کاتالیست می‌­باشد، اما زمانی که بحث شستشو به میان می‌آید، ممکن است، این سوال در ذهن صاحبان خودرو ایجاد شود که چگونه می‌­شود این کار را بدون آسیب رسیدن به خودرو انجام داد؟ اگر می­ خواهید که اطلاعاتی در رابطه با این روش آسان و ارزان بدست آورید، با ما همراه باشید.

 روش شستشوی کاتالیزور از جمله راهکارهایی می­ باشد که نیازی به مراجعه به تعمیرگاه و یا داشتن مهارت­های خاصی نمی ­باشد. در این روش شما به تنها وسیله­ای که نیاز دارید، محلول شستشوی مخصوص کاتالیزور خودرو می­ باشد که نیازی نیست کار خاصی انجام دهید، فقط کافیست که این محلول را به باک اضافه کرده و پس از آن خودرو را به حرکت درآورید. به این ترتیب سنسور اکسیژن و کاتالیست خودرو از آلودگی پاک می‌شود.

حال در رابطه با خاصیت محلول شستشوی کاتالیزور باید بگوییم که این محلول با خاصیت فوق العاده و پیشرفته­ای که دارد، نه تنها کاتالیست خودرو را از هرگونه آلودگی پاک می­ سازد، بلکه به دلیل ویژگی‌هایی که دارد، هیچگونه آسیبی هم به قطعات وارد نمی­ کند و با خیالی آسوده می‌­توانید از آن استفاده کنید.

خرید کاتالیزور اگزوز

این محلول را سعی کنید بیش­تر از مکان­های معتبر خریداری کنید که نمایندگی مشخصی در ایران داشته باشد، برخی از برند­های اروپایی ممکن است که استاندارد و با کیفیت و یا مناسب برای خودروهای ایرانی نباشند، در این مورد هم دقت کنید.

برخی از افراد برای شستشوی کاتالیزور از سایر محصولات مانند، جوهر نمک و … استفاده می‌­کنند که توصیه می‌شود، جداً از این کار خودداری کنید، چرا که احتمال آسیب زدن به کاتالیست بسیار زیاد است.

خاک کاتالیزور

همانگونه که ادامه اشاره شده است، از کاتالیزور فلزات بسیار باارزشی استخراج می‌شوند، محققان به این نتیجه رسیده ­اند که این فلزات بسیار گران­بها می­ باشند و در صنعت نفت به کار گرفته می‌شوند.

از کاتالیست‌های بازیافت شده در صنعت نفت، بیش­تر برای افزایش کیفیت اکتان بنزین و تولید هیدروژن استفاده می‌کنند، در واقع فلز پلاتین بسیار پرکاربرد می­‌باشد و خاکی که از کاتالیست به وجود می‌­آید، برای کسب درآمد و خودکفایی اقتصادی بسیار باارزش است.

بازیافت کاتالیزور خودرو

بیش­تر ما با وظیفه ­ی کاتالیست خودرو که محل قرارگیری آن در لوله ی اگزوز می‌­باشد، آشنا می­ باشیم و می­ دانیم که کاتالیست برای آلودگی و دود­هایی که از خودرو خارج می‌­شوند، به کار گرفته می‌شود، در واقع وظیفه­ ی این قطعه بسیار مهم می‌­باشد چرا که مانعی برای آلودگی محیط است و تمام آلودگی­ها و مواد مضر را جذب خود می­ کند.

از عواملی که منجر به جذب مواد مضر در کاتالیزور است، وجود فلزات، پلاتین، رودیوم و پالادیوم بر روی آن می‌­باشد. وجود این فلزات باارزش موجب شده است که کاتالیست‌ها مورد توجه افراد بازیافت کننده قرار بگیرند، البته تولیدکنندگان از این وسیله بسیار تولید می­ کنند و به همان اندازه نیز با توجه به آماری که بدست آمده است، نشان می­ دهد که بازیافت کانالیزور با افزایش رو به ­رو است.

ما در این مقاله یکی از روش­های بازیافت کاتالیست خودرو که بسیار رواج دارد را معرفی می‌­کنیم، این روش قالکاری می‌­باشد. در این روش بازیافت، اولین کاری که انجام می‌­شود، قطعه قطعه کردن کاتالیست می‌­باشد، بعد از آن که کاتالیست کاملا پودر شد به همراه اکسید نقره ذوب کرده و بعد از تجمع فلز پلاتین در نقره آن را شکل داده و سرد می­ کنند، بنابراین یکی از روش‌های بازیافت کاتالیزور خودرو به روش قالکاری می‌باشد.

زمان تعویض و عمر کاتالیزور

طول عمر مفید این قطعه حدودا بین ۱۰۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰۰ کیلومتر است و بعد از مدتی پس از این دوره، عملا کارایی خود را از دست داده و میزان آلایندگی تا ۵ برابر افزایش می‌یابد پس بهترین زمان تعویض کاتالیزور اگزوز خودرو بین 100 تا 120 هزار کیلومتر می‌باشد. همچنین به موجب طرح کاهش آلایندگی هوا تست صحت عملکرد مبدل کاتالیزور از سال ۹۱ در معاینه فنی اجباری شده است.

خرید کاتالیزور اگزوز

سخن پایانی

در این مطلب آموختیم که در صورت حذف یا خرابی کاتالیزور اگزوز باعث انتشار گاز‌های سمی چون، مونوکسید کربن، اکسید نیتروژن و هیدروکربن‌ها در هوا می‌شود که می‌توانند به تنهایی به نابودی محیط زیست بپردازند. و با گفتن علائم خرابی کاتالیزور اگزوز به شما کمک کردیم تا بتوانید در صورت خرابی کاتالیزور، به موقع آن را تعویض کنید و کمتر باعث آسیب رسیدن به جان موجودات و محیط زیست شوید.

همان طور که به آن اشاره کردیم عمر کاتالیزور برابر است با عمر خودرو و خیلی کم پیش می‌آید که قبل از این زمان خراب شود اما گاهی وجود مشکل در موتور خودرو‌ها این قطعه را نیز دچار مشکل می‌کند و باعث کوتاه شدن عمر آن می‌شود. دلیل چنین اتفاقی می‌تواند ورود سوخت به میزان بیش از حد در داخل اگزوز باشد، چنین اتفاقی به دلیل مخلوط نادرست هوا / سوخت، جرقه‌های بد شمع، زمانبندی نادرست موتور، سنسور اکسیژن خراب و یا سایر مواردی است که باعث خروج سوخت از محفظه احتراق موتور می‌شود.

اگر خودروی خود را تازه خریداری کرده اید و متوجه شدید که اگزوز آن دچار مشکل فنی شده است بهتر است در قدم اول به نمایندگی‌های رسمی خودروی خود مراجعه کنید تا به مشکل به وجود آمده رسیدگی کنند چرا که اگر به تعمیرگاه مراجعه نمایید مجبور به هزینه‌های بیشتر خواهید شد.

 در این مقاله راهکارهایی را در رابطه با شستشوی درست و مناسب کاتالیزور، روش‌های بازیابی آن و معایبی که در صورت حذف این قطعه حاصل می‌شود، ارائه داده­ ایم و اگر هر گونه سوالی در هر زمینه‌ای در مورد کاتالیست‌ها داشته باشید خوشحال می‌شویم در بخش نظرات برای ما ارسال کنید.