سیستم تعلیق خودرو چیست؟ انواع، عملکرد و خرابی سیستم تعلیق ماشین

سیستم تعلیق خودرو یعنی چه؟ اغلب مردم زمانی که می‌خواهند خودرویی بخرند معمولاً به قدرت و شتاب خودرو فکر می‌کنند. امّا اگر به مطالب مرتبط با خودرو علاقه داشته باشید و یا مشخصات خودرویی را پیش از خرید بررسی کرده باشید احتمالاً با عبارتی به نام سیستم تعلیق خودرو مواجه شده اید. سیستم تعلیق مهمترین نقش را در کیفیت رانندگی و راحتی شما در خودرو دارد که توجّه زیادی از گذشته تا کنون در ساخت آن شده است. در این بخش از مجلّه اینترنتی ماشین نو شما را با انواع سیستم تعلیق خودرو و عیب یابی آن آشنا می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب با فروشگاه لوازم یدکی ماشین نو همراه باشید.

سیستم تعلیق ماشین و عملکرد آن چیست؟

برخلاف ماشین‌های اسباب بازی، چرخ‌ها در یک خودرو واقعی به طور مستقیم به بدنه وصل نیستند. چراکه اتصال مستقیم این دو بخش به یکدیگر موجب انتقال سریع لرزش و نیروی چرخ‌ها به بدنه خودرو می‌شود.

بنابراین بین بدنه و چرخ‌ها مجموعه‌ای از قطعات قرار دارند که با نام سیستم تعلیق خودرو (Car suspension system) شناخته می‌شوند. به بیان ساده، سیستم تعلیق مانع تکان خوردن بدنه خودرو در مسیرهای پر دست انداز می‌شود.

جالب این است که اگر سیستم تعلیق وجود نداشت چرخ‌ها نمی توانستند همیشه به سطح جاده بچسبند و مانند ماشین‌های اسباب بازی به هوا بلند می‌شدند. بنابراین، سیستم تعلیق تضمین می‌کند که چرخ‌ها در تمام مدّت رانندگی به سطح جاده چسبیده‌اند و خودرو تعادل خود را از دست نمی دهد.

سیستم تعلیق در خودروهای مختلف با توجه به نوع رانندگی که برای آن پیش بینی شده متفاوت است. برای مثال یک سیستم تعلیق خشک از فنرهای کوتاه و سفت تری برخوردار است امّا چسبندگی به جاده را بیشتر می‌کند و تعادل خودرو به ویژه در پیچ‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین در خودروهای مسابقه‌ای که راحتی سرنشین به اندازه عملکرد بالا اهمّیّت ندارد، از سیستم‌های تعلیق خشک استفاده می‌شود.

در واقع، اگر همه ی جاده‌ها صاف و هموار بود نیاز به وجود این سیستم در خودرو نبود. امّا همه ی جاده‌ها در هر کجای دنیا دارای ناهمواری‌هایی هستند که می‌توانند با چرخ‌های خودرو تعامل داشته باشند. این ناهمواری‌ها و نواقص جاده‌ای هستند که باعث وارد شدن نیروهای زیادی به چرخ‌های خودرو می‌شوند و چون میزان نیرو در تمام چهار چرخ به یک اندازه و در یک جهت است باعث می‌شود در یک نقص جاده‌ای یا کوچکترین دست انداز چرخ‌ها به سمت بالا و پایین حرکت کنند.

با انتقال انرژی عمودی به چرخ‌ها لاستیک‌ها ارتباط خود را به طور کامل با جاده قطع می‌کنند. این شتاب عمودی که ایجاد می‌شود باعث از بین رفتن تعادل خودرو می‌شود که می‌تواند خطرهای بسیاری را به همراه داشته باشد.

چرا سیستم تعلیق خودرو مهم است؟

اهمیت سیستم تعلیق به دلیل ایجاد حداکثر اصطکاک بین لاستیک‌های خودرو و جاده می‌باشد که باعث ثبات بیشتر در هدایت و کنترل خودرو می‌شود. چرا که هرچه تماس لاستیک‌های شما با جاده بیشتر شود رانندگی راحت تر و ایمن تری را تجربه خواهید کرد.

همچنین با محدود کردن ضربات و ارتعاشات وارد شده به کابین سواری نرم تری را برای سرنشینان فراهم خواهد کرد. ضمن انجام این کارها باعث افزایش طول عمر قطعات یدکی خودرو خواهد شد.

وظایف سیستم تعلیق خودرو چیست؟

در ادامه بخش بالا باید گفت نیروی گرایش باعث می‌شود لاستیک‌ها مجدّد با سطح زمین برخورد داشته باشند. به همین دلیل نیاز به یک سیستمی می‌باشد تا شتاب عمودی را جذب کنند و به بدنه اجازه حرکت راحت و روان بر روی سطوح ناهموار دهند.

بنابراین می‌توان گفت وظیفه اصلی سیستم تعلیق خودرو توانایی هموارسازی جاده ناهموار و به حداکثر رساندن اصطکاک بین لاستیک‌ها و سطح جاده، ایجاد ثبات فرمان با هندلینگ خوب، شتاب‌گیری ایمن و اطمینان از راحتی سرنشینان است.

1.    به حداکثر رساندن اصطکاک بین لاستیک‌ها و سطح جاده
2.   ایجاد ثبات فرمان با هندلینگ خوب
3.   اطمینان از راحتی سرنشینان

امّا سیستم تعلیق از چه اجزایی تشکیل شده است؟ برای پاسخ سوال ما را در ادامه همراهی کنید.

اجزای اصلی سیستم تعلیق خودرو

سیستم تعلیق خودرو بخشی از شاسی خودرو است که شامل سیستم‌های مهمی که در زیر بدنه خودرو قرار دارند می‌باشد. این سیستم‌ها عبارتند از:

فریم یا شاسی: شاسی یک چارچوب است که مانند استخوان بندی انسان است. سیستم تعلیق بر روی این فریم قرار می‌گیرد. این فریم می‌تواند با تحمّل وزن سیستم تعلیق و دیگر قطعات اصلی ایفای نقش کند.

سیستم تعلیق: همان طور که گفته شد این سیستم تحمل وزن سیستم تعلیق و جذب ارتعاشات ایجاد شده در عبور از دست اندازها و حفظ تماس لاستیک و جاده می‌باشد.

سیستم فرمان: از سیستم فرمان بای تغییر مسیر استفاده می‌شود. این سیستم نقش مهمی را با تبدیل نیرو دورانیفرمان به نیروی افقی روی چرخ‌های جلو  در خودرو ایفا میکند.

لاستیک و چرخ‌ها: اجزایی مهم که بدون وجود آنها خودرو قادر به حرکت نخواهد بود. این قطعات با دریافت نیروی لازم حرکت وسیله نقلیه را میسر می‌سازند.

حال با سیستم‌های اصلی بخش تعلیق خودرو آشنا شدید بهتر به سراغ سه جزء اصلی آن که سلامت آن‌ها تاثیر بسزایی در عملکرد خودرو دارند برویم.

1. بوش و بازوها
2. فنرها
3. کمک فنرها

• بوش و طبق

یکی دیگر از قطعات مهم و کارآمد سیستم تعلیق خودرو، بوش و طبق هستند. قطعاتی که بدنه را به چرخ‌ها متصل می‌کند بوش طبق‌ها هستند. بازوها وظیفه تثبیت حرکت چرخ‌ها را بر عهده دارند. بوش‌ها نیز قطعه‌ای متحرک هستند که عملکردی شبیه به لولا دارند.

• فنرها

فنرها از قطعات مهم و مستقل سیستم تعلیق خودرو هستند که نقش محوری در خودرو دارند فنرها با حرکات نوسانی خود وظیفه کاهش نیروی ضربات وارد شده به چرخ‌ها را برعهده دارند. هنگامی که چرخ‌ها به سمت بالا پرتاب می‌شوند فنرها وظیفه دارند تا آنها را به جای اول بازگردانند. در نتیجه بخشی از نیروی چرخ‌ها خنثی شده و به اتاقک خودرو وارد نمی‌شود.

وظایف فنر:

1.     کنترل راحت خودرو از طریق بالا بردن کشش آن
2.     پیشگیری از استهلاک اتصالات خودرو
3.     دفع ارتعاشات وارد شده از سمت جاده
4.     ایجاد چسبندگی بین چرخ‌ها و جاده

• کمک فنرها

رانندگی آرام و بی‌دردسر به عملکرد درست سیستم تعلیق خودرو وابسته است. در این بین کمک فنرها از مهم‌ترین اجزای این سیستم محسوب می‌شوند. فنرهایی که با فشرده ‌شدن از ضربه‌های ناگهانی و تکان‌های شدید خودرو به هنگام عبور از ناهمواری‌ها و دست‌اندازها جلوگیری می‌کنند.

کمک فنرها از مهمترین لوازم یدکی هستند که بدون آنها خودرو دائما نوسان می‌کند. کمک فنرها در برابر حرکت مقاومت می‌کنند و هرچه سرعت این حرکت بیشتر باشد مقاومت کمک فنرها هم بیشتر می‌شود.

در واقع کمک فنر حرکت فنرها را خنثی می‌کنند و مانع از نوسان خودرو می‌شوند. برای مثال هنگامی که خودرو به سرعت از روی یک سرعت گیر عبور می‌کند کمک فنرها مانع از جمع شدن سریع فنرها می‌شوند. در مقابل وقتی خودرو به آرامی از روی سرعت گیر می‌گذرد کمک فنرها اجازه جمع شدن را به فنرها می‌دهند.

لزوم اطمینان از سلامت کمک فنرها

معیارهای کلی مانند میزان کارکرد کمک فنرها کاملاً نسبی هستند. عمر کمک فنرها برخلاف روغن‌ها به شیوه رانندگی بسیار وابسته است. رانندگی در مسیرهای ناهموار و حمل بارهای سنگین می‌تواند از عمر سیستم تعلیق بکاهد.

در مجموع پیش از مراجعه به نمایندگی‌های خودرو یا تعمیرگاه می‌توانید با یک آزمایش ساده از سلامت سیستم تعلیق و کمک فنرها مطلع شوید.

کافی است با قرار دادن دست بر روی گلگیرها به کمک فنرها نیرو وارد کنید تا فشرده شوند سپس دستان خود را رها کنید. اگر پس از رهاسازی فنرها به حالت اولیه بازنگردند و یا با نوسان زیادی به حالت پایدار برسند می‌توان نتیجه گرفت که سیستم تعلیق و کمک فنرها با مشکل جدی مواجه هستند و نیاز به سرویس و تعویض دارند.

این شیوه برای خودروهای شاسی بلند به علت نبود تکیه‌گاه مناسب برای وارد کردن نیروی کافی به فنرها چندان سودمند نیست و بهتر است خودرو را به تعمیرکارهای معتبر نشان دهید.

همچنین با مراجعه به تعمیرگاه از نشت روغن از کمک فنرها، گشاد شدن بوش‌‌ها، فرسودگی بازوها و فرو رفتگی‌های داخلی بدنه نیز مطلع خواهید شد.

عیب‌یابی سیستم تعلیق خودرو

از آنجایی که سیستم تعلیق از اجزای مختلف کوچک و بزرگی تشکیل شده است مشکلات زیادی می‌تواند در این سیستم ایجاد شود. این مشکلات می‌توانند ناشی از پایان عمر قطعات یا فرسودگی زودرس آنها که بر اساس نا مرغوب بودن یا رانندگی غیر اصولی حاصل شوند. برای اینکه بتوانید عیب یابی سیستم تعلیق خودرو انجام دهید بهترین کار مراجعه به یک متخصص برای بررسی خودرو می‌باشد.

امّا بهتر است با نشانه‌های خرابی این سیستم تا حدودی آشنا شوید و در صورت مشکوک شدن به هریک از نشانه‌ها سریعاً به تعمیر آن بپردازید. در بخش زیر به نشانه‌های خرابی سیستم تعلیق می‌پردازیم.

علائم خرابی سیستم تعلیق خودرو

فرسودگی و عملکرد نادرست سیستم تعلیق به‌ویژه کمک فنرها با نشانه‌های واضحی همراه است که به ترتیب عبارت‌اند از:

• نزدیک شدن کف خودرو به سطح جاده
• شنیده شدن صدای زیاد هنگام عبور از روی موانع و دست‌اندازها
• کج شدن بدنه خودرو به سمت داخل پیچ هنگام دور زدن
• جهش و پرتاب شدن خودرو به سمت جلو هنگام ترمزهای ناگهانی

نکاتی برای افزایش طول عمر سیستم تعلیق

با رعایت نکاتی ساده می‌توان از فرسودگی سیستم تعلیق خودرو جلوگیری کرد. در ابتدا به یاد داشته باشید که از روی دست اندازه‌ها و موانع عبور نکنید یا در صورتی که چاره‌ای ندارید از سرعت خود بکاهید.

یکی از اشتباهات رایج که منجر به خرابی کمک فنرها می‌شود، عبور با سرعت بالا از روی سرعت‌گیرها است. افزون بر این از ترمزهای ناگهانی نیز پرهیز کنید. ترمز ناگهانی فشار مضاعفی را بر سیستم تعلیق خودرو وارد می‌کند و از طول عمر دیسک و لنت ترمز نیز می‌کاهد.

انواع سیستم تعلیق خودرو

سیستم تعلیق خودرو دارای انواع مختلفی می‌باشد. در حقیقت خودروها از سیستم‌های تعلیق متفاوتی برای چرخ‌های جلو و عقب استفاده می‌کنند. به طور معمول دو چرخ جلو توسط محور جلو و دو چرخ عقب توسط محور عقب به هم متصل می‌شوند.

دو نوع سیستم تعلیق وجود دارد :

وابسته: در این سیستم از یک محور مشخص استفاده می‌شود و دارای 3 نوع می‌باشد:

• محور صلب: چرخ‌ها بوسیله یک میله افقی روی یک محور و فنرها مستقیم به شاسی متصل می‌شوند.

• محور تیرشکل: نمونه بهینه شده سیستم قبلی می‌باشد. در این سیستم کنترل حرکات جانبی خودرو بوسیله دو میله که از وسط محور بین چرخ‌ها به صورت مورب قرار گرفته اند انجام می‌شود.
• چهار میل: همان طور که از نام این سیستم مشخص است 4 میله وجود دارد که به شاسی و بدنه خودرو متصل هستند و وزن خودرو را به طور مساوی بین چهار چرخ تقسیم می‌کنند.

مستقل: در این سیستم به چرخ‌ها اجازه داده می‌شود به طور مستقل حرکت کنند شود و دارای 4 نوع می‌باشد:

• جناغی دوبل: این سیستم بیشتر در خودروهای اسپرت و مسابقه‌ای استفاده می‌شود. دو طبق جناغی در این سیستم طراحی شده اند که موازی هم در بالا و پایین مرکز چرخ قرار گرفته اند.

• محور نگهدارنده: این نوع سیستم تعلیق به دلیل کاهش ایمنی خودرو و کنترل سخت خودرو در مسیرهای مارپیچ منسوخ شده است.
• طبق دار عرضی: این نوع سیستم تعلیق در خودروهای محدودی چون شورلت کوروت استفاده شده است و تقریباً مشابه با سیستم دو جناغی است که نوع فنر آن متفاوت است.
• مک فرسون: شناخته شده شده ترین نوع سیستم تعلیق خودرو است. به همین دلیل تمرکز بیشتری روی این سیستم در بخش زیر خواهیم داشت. یکی از رایج ترین سیستم‌های تعلیق که امروزه بر روی بسیاری از خودروهای ایرانی و خارجی نصب می‌شود سیستم تعلیق مک فرسون است که با وجود قدمت زیاد به دلیل مزایایی که دارد همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم تعلیق مک فرسون چیست؟

یکی از پرکاربردترین سیستم‌های تعلیق که بیشتر در خودروهای سبک و متوسط نصب می‌شود سیستم تعلیق مک فرسون است که از دهه 1940 میلادی تاکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این ساختار یک لوله از بالا به کاسه چرخ و از سوی دیگر به بدنه خودرو متصل شده است. فنر و کمک فنرها نیز بر روی همین لوله سوار سوار می‌شوند. با توجه به اینکه این لوله به تنهایی نمی تواند پایداری خودرو را تضمین کند و چرخ‌ها به دلیل تمایل به حرکت در جهات مختلف ممکن است نوسان پاندولی پیدا کنند.

بنابراین، از یک بازو برای تقویت این ساختار استفاده می‌شود. این بازو از یک طرف به چرخ و از طرف دیگر بدنه خودرو متصل می‌شود و با آزادی بیشتری که برای حرکت چرخ‌ها فراهم می‌کند مانع از ناپایداری آنها می‌شود.

یکی از معایب سیستم تعلیق مک فرسون محدود بودن حرکت عمودی چرخ‌هاست. بازوهایی که به سیستم تعلیق مک فرسون اضافه شده اند اگرچه حرکت افقی چرخ‌ها را تسهیل می‌کنند اما با محدود کردن حرکت افقی موجب افت هندلینگ خودرو می‌شوند.

همچنین کمک فنرهای سیستم تعلیق مک فرسون نیز ارتفاع زیادی دارند و قرار دادن آنها در خودروهایی که از کاپوت کوچکی برخوردارند به سختی ممکن است.

سیستم تعلیق مک فرسون در مقایسه با مدل‌های دیگر فضای کمی را اشغال می‌کند. بنابراین برای خودروهای سبک و متوسط گزینه ایده آلی به نظر می‌رسد.

از سوی دیگر سادگی سیستم تعلیق مک فرسون موجب شده تا بیشتر بر روی خودروهای اقتصادی نصب شود. پایین بودن قیمت تولید این سیستم نیز موجب شده تا هزینه خرید لوازم یدکی  آن چندان بالا نباشد. این سیستم تعلیق در حال حاضر در انواع خودروهای پراید، پژو، سمند و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم تعلیق مک فرسون در ابتدا بیشتر برای خودروهای 4 چرخ متحرک استفاده می‌شد امّا بعدها اغلب بر روی خودروهای چرخ جلو متحرک نصب شد. چراکه هم قابلیت نصب ساده تری داشت و هم قابلیت کنترل زیادی به خودرو می‌بخشید.

قیمت و خرید قطعات سیستم تعلیق خودرو

سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو شامل طیف گسترده‌ای از قطعات کوچک و بزرگ است و همین امر سبب تنوع قیمتی بالای آن‌ها شده است. برای مشاهده انواع قطعات تعلیق و خرید آنها برای تمام خودروهای داخلی و خارجی، اینجا را کلیک کنید.