سپر خودرو : تاریخچه، اجزا و صافکاری سپر ماشین

سپر خودرو از مهمترین اجزا و قطعات یدکی خودرو می‌باشد که همگان به خوبی با ماهیت آن آشنا هستید. اما اگر به این قطعه مهم در امر ظاهر و ایمنی خودرو علاقه مند هستید پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه کنید تا اطلاعات کامل تری از سپرهای ماشین به دست آورید. البتّه در این مقاله از مراحل درست کردن سپر خودرو و همچنین تعمیر سپر خودرو یعنی صافکاری و تعویض سپر نیز صحبت خواهیم کرد.  پس با مجلّه فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی ماشین نو همراه باشید.

نگاهی به تاریخچه ساخت سپر خودرو 

سپر ماشین قدمتی بیش از یک قرن دارد. در سال 1901 میلادی یعنی 16 سال پس از ساختن نخستین خودرو مجهز به موتور درون سوز، مهندس و طراح خودرویی به نام فردریک سیمز برای حفاظت از قسمت جلوی اتومبیل خود اولین سپر خودرو در دنیا را طراحی کرد.

البتّه طراحی این سپر چندان سخت هم نبود چرا که نخستین سپر دنیا در واقع یک تکه آهن بود که در اثر برخورد خودروی فردریک به موانع به جلوی اتومبیل او چسبیده بود. به هر حال او متوجه شد که وجود همین تکه آهن مانع از آسیب زیاد به اتومبیلش شده و تصمیم گرفت تا برای اولین بار یک صفحه آهنی را در جلوی ماشین خود نصب کند.

سپر یکی از جمله لوازم یدکی خودرو است که اگر تصادف نکنید معمولا طول عمری به اندازه بدنه خودروی شما خواهد داشت. نخستین سپر خودروها از جنس آهن و سرب ساخته می‌شدند.

حفاظت از بدنه خودرو تنها فایده این نوع سپرها محسوب می‌شد چراکه سپرهای فلزی مراحل ساخت سخت تر، طول عمر کمتر (به دلیل زنگ زدگی) و وزن زیادتری داشتند و فشار زیادی به جلوبندی خودروها وارد می‌کردند.

افزون بر موارد فوق، سپرهای فلزی در هنگام تصادف نیز آسیب‌های زیادی به عابران پیاده و سایر خودروها وارد می‌کردند و در بی شمار موارد عامل اصلی مرگ و میر عابرین پیاده بودند.

از این رو، رفته رفته سپرهای پلاستیک فلز و پس از آن سپرهای تمام پلاستیک جایگزین مدل‌های پیشین شدند. البته سپرهای پلاستیکی هم خالی از ایراد نبودند. این سپرها برخلاف سپرهای فلزی بیش از اندازه انعطاف پذیر بودند و در برابر ضربات آسیب شدیدی می‌دیدند. بنابراین این سپرها هم نمی تواستند حفاظت چندانی از خودرو داشته باشند.

مشکلات متعدد سپر ماشین از یک سو و توجه به مسئله زیبایی خودرو از سوی دیگر موجب شد تا پای تکنولوژی و علوم جدید به طراحی سپر باز شود. امروزه سپر خودروها باید به لحاظ اصول آیرودینامیک از استانداردهای لازم برخوردار باشند.

نقش سپر در خودرو چیست؟

سپر ماشین یکی از قطعات بیرونی و ظاهری در جلو و عقب خودرو می‌باشد که هر فردی هر چند ناآشنا با مسائل خودرو، باز این قطعه را می‌شناسد.

هدف اصلی وجود این قطعه گرفتن ضربات احتمالی در جلو و عقب خودرو می‌باشد و به نحوی جزو قطعات ایمنی در خودرو محسوب می‌شود و از آنجا که هر خودرویی به دو سمت جلو و عقب می‌تواند حرکت داشته باشد، به همین منظور سپر را در این دو قسمت طراحی و کار گذاشته اند.

شاید بپرسید که ممکن است خودرو از طرفت درب نیز دچار حادثه و ضربه شود. بله، اما این خودروی در حال رانندگی ممکن است با سرعت بسیار بالایی با خودرو و یا مانع دیگری از جلو و یا عقب برخورد داشته باشد.

ضربات برخوردی از سمت درب‌ها همیشه ضعیف تر و خیلی کمتر از جلو و عقب خودرو می‌باشند اما باز برای گرفتن ضربات احتمالی پهلوهای خودرو، معمولا زه‌های پلاستیکی بر روی در ماشین قرار می‌گیرد، تا مانع از برخورد هر جسم خارجی با بدنه خودرو گردد.

جنس سپر خودرو و قطعات تشکیل دهنده آن چیست؟

امروزه سپر خودرو از ترکیب آلیاژ فلز، پلاستیک و فیبر کربن ساخته می‌شود. این ترکیب سبب می‌شود تا سپر ضمن برخورداری از وزن کم و مقاومت در برابر آب و آفتاب، از انعطاف و استحکام بالایی در مقابل ضربات برخوردار باشد. در حال حاضر، سپر ماشین عمدتا از سه بخش کلی به نام‌های پیشانی یا پوسته، تیر عرضی یا دیاق و قسمت جاذب یا ضربه گیر ساخته شده است.

افزون بر موارد فوق ممکن است سازندگان خودرو از تجهیزات دیگری نیز در ساخت سپر ماشین استفاده کنند. برای مثال در برخی خودروها از سنسورهای ضربه گیر برای تشخیص فاصله با موانع جلو و عقب برای جلوگیری از آسیب خودرو استفاده می‌شود. همچنین برخی کمپانی‌ها از کیسه هوای خارجی در سپر محصولات خود استفاده می‌کنند. این کیسه‌های هوا در هنگام برخورد باز شده و موجب ایجاد یک فاصله ایمن میان خودرو و اجسام و افراد مقابل می‌شود.

سپرهای امروزی شامل قطات زیادی برای اتصال و حفظ ایمنی و جذب نیروی وارده احتمالی در خودرو می‌شوند و معمولا در خودروهای امروزی بر خلاف خودروهای نسل قدیم، کاملا یک پارچه با بدنه ساخته می‌شوند که ظاهری یک دست و زیبا به خودرو می‌بخشند.

خودروی پیکان یکی از نمونه‌های مشخصی هست که همه ما اطراف خود آن را دیده ایم و یا به یاد می‌آوریم که از سپری فلزی و جدا از بدنه و به سبک خودروهای کلاسیک طراحی شده بود.

سپر همانطور که پیشتر اشاره کردیم به منظور جلوگیری از ضربه‌های وارده به خودرو و خصوصا کابین طراحی و شکل گرفته اند که این سپرها در خودروهای نسل جدید امروزی شامل سه قسمت اصلی پیشانی، جاذب و تیر عرضی سپر می‌باشد که در ادامه به توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم.

پیشانی سپر

رویه و تمام آنچه که یک ناظر از بیرون خودرو می‌تواند در ظاهر سپر ببیند را پیشانی سپر می‌گویند. این قسمت همانطور که از ظرافت و جنس آن مشهود است، قرار نیست که ضربه‌های سنگین را تحمل کند و به نوعی تنها پوشش رویه و ظاهری سپر می‌باشد.

پیشانی سپر تنها به نوعی، محتویات داخلی سپر را کاور کرده و زیبایی و ظرافت خودرو را حفظ می‌کند و یک دست بودن کابین و بدنه خودرو را نیز به طور کامل بر عهده دارد.

پیشانی سپر خودرو ممکن است از انواع پلاستیک‌های خاص و یا حتی فلز ساخته و تولید شود. در نوع پلاستیکی، معمولا پیشانی سپر به رنگ سیاه طراحی و تولید می‌شوند و یکی از مزیت‌های این جنس و متریال که در خودروهایی مثل پراید بیشتر دیده می‌شود، این است که هر نوع خط و خش و ضربات وارده را نیز در خود خنثی می‌کند و به این راحتی ظاهر آن خراب و از بین نمی رود.

و در بسیاری از خودروهای مدرن تر امروزی و خصوصا خودروهای لوکس، پیشانی خودرو را نیز از ورق فلزی می‌سازند ولی وجود سنسورهای حفاظتی و ترمزی در این خودروها، این امکان را به وجود اورده است که خودرو تا حد امکان، با هیچ مانع جلو و یا عقبی خود برخوردی نداشته باشد تا ظاهر زیبا و بدون خط و خش آن محفوظ باقی بماند.

جاذب سپر

جاذب سپر همانطور که از اسم آن پیداست به نحوی جذب کننده انرژی‌های جنبشی وارده بر سپر خودرو می‌باشد. جاذب‌ها در سپر می‌بایست به این نحو عمل کنند که نیروهای وارده را در خود جذب و خنثی نموده و مانع از انتقال این نیرو به سمت کابین خودرو باشند تا حد امکان از صدمات و خسارت‌های وارده بر خودرو جلوگیری کند.

اما این جاذب‌ها فقط تا حدی از این ضربات را می‌توانند تحمل و نهایتا خنثی کنند و چنانکه نیروی جنبشی وارده بیش از حد مجاز تعریف شده برای نوع و مدل خودرو باشد، ممکن است که جاذب سپر دیگر پاسخ گو نباشد و نتواند انرژی وارده را در خود حل کند و موجب آسیب رساندن به کابین و بدنه خودرو شود به همین منظور از تیر عرضی ما بین جاذب و بدنه کابین خودرو استفاده می‌کنند و تیر عرضی با بوجود آمدن این کاستی در خودرو به وجود آمده است.

تیر عرضی

تیر عرضی زمانی وارد میدان شد که جاذب نیروی حاصله از برخورد با موانع را نمی توانست به خوبی در خود خنثی کند و جاذب برای اینکه بتواند حالت ارتجاعی قابل قبولی از خود نشان دهد، نیاز به یک تکیه گاه قوی برای نشیمن خود داشت.

به همین منظور جاذب‌ها را از بدنه خودرو برداشتند و آن را بر روی یک تیر عرضی قوی سوار کردند. این تیرهای عرضی که به صورت مقطع مستطیلی شکل و یا پروفیل‌های مشخص ساخته می‌شوند و سطح کم عرض تر آنها محل استقرار جاذب و مقطع طویل تر آن موجب تحمل نیروی وارده می‌باشند.

با یک مثال مشخص و تصویری تر درک این قسمت از تیر عرضی را شفاف تر می‌کنیم.

فرض کنید که یک خط کش پلاستیکی را روی یک میز به صورت خوابیده دراز کنید. حال نصفی از سطح خط کش بیرون از میز قرار داده شود.

با فشار بر روی سطحی از خط کش که بیرون از میز قرار دارد، خط کش پلاستیکی به راحتی خم می‌شود و تحمل بسیار پایینی در تحمل بار وارده را دارد. حال خط کش را در همان حالتی که بر روی میز قرار دارد را 90 درجه بچرخانیم. و خط کش روی لبه‌های خود روی میز دراز کش شده باشد.

این بار با فشار بر روی لبه خط کش می‌بینیم که خط کش مقاوت بسیار بالاتری از خود نشان می‌دهد. به این عمل در علم مکانیک، ممان اینرسی اجسام گفته می‌شود و به همین منطور تیرهای عرضی موجود در سپر و حتی شاسی خودرو به حالتی که ممان اینرسی در آن سمت بیشتر باشد قرار می‌گیرد.

برای درک راحت تر آن می‌توانید به نحوه قرار گیری یک تیر فلزی در سقف نگاه کنید.

جاذب‌ها با فواصل مشخصی بر روی تیر عرضی سوار می‌شوند و با توجه به نوع جاذب‌ها، فشار بسیار زیادی را می‌توانند تحمل و منتقل کنند.

شکل ظاهری سپر ماشین

از آنجا که سپرها در خودروهای مدرن و امروزی، به نحوی پوششی از بدنه خودرو محسوب می‌شوند و تنها یک تیر ساده عرضی در جلو و عقب خودرو نیستند، در واقع نیاز دارند که به نحوی پیچیده تر و با انحنا و تو رفتگی و بیرون آمدگی و سوراخ‌ها و پنجره‌هایی در داخل خود طراحی شوند.

در واقع سپر قسمت اعظمی از جلو و یا عقب خودرو را پوشش می‌دهد که از طرف بالا با صنوق عقب و یا کاپوت جلو و از طرفین با چراغ‌های خودرو و گلگیر‌ها و از سمت پایین با چراغ‌های مه شکن و توری زیر سپر و از وسط با جلو پنجره و لوگوی خودرو ممکن است در ارتباط باشد. به همین منظور شکل ظاهری سپرها متناسب با هر نوع مدل خودرویی کاملا متفاوت و می‌تواند پیچیدگی‌های خاص به خود را داشته باشند.

طراحان خودرو در خودروهای مدرن و امروزی همیشه سعی کرده اند که بیشترین یک دستی و یکپارچگی برای حفظ ظاهر خودرو را مد نظر قرار دهند این در حالتی بوده است که در خودروهای قدیمی تر، ظاهر کم اهمیت از مسائل دیگر خودرو به حساب می‌آمد.

به همین دلیل در سپر خودروهای نسل جدید می‌توان موارد بسیار ظریف و زیبا را مشاهده کرد که علاوه بر تامین یکی از نیازهای خودرو، ظاهری بسیار زیبا به خودر بخشیده است.

سپر خودرو حافظه دار

یکی از نتایج مثبت تکنولوژی در حوزه سپرسازی ظهور نوع جدیدی به نام سپر حافظه دار است که چند سالی است استفاده از آن در کمپانی‌های مختلف رونق گرفته است. سپرهای حافظه دار از انعطاف زیادی برخوردارند و در صورت برخورد با اجسام سخت فرو می‌روند اما با گرم شدن دوباره به حالت اولیه باز می‌گردند.

سپرهای حافظه دار معمولا از آلیاژهای فلزی حافظه دار ساخته می‌شوند که در تولید این آلیاژها از فناوری نانو کمک گرفته شده است.

مراحل درست کردن سپر ماشین چگونه است؟

سپر خودرو در طی چند مرحله ساخته می‌شود که در بخش زیر به صورت کوتاه و مختصر شرح داده شده است:

• برشکاری

اولین مرحله برای تولید سپر خودرو برشکاری می‌باشد. در حقیقت در این مرحله ورقه‌های سپر توسط لیزر و یا دستگاه‌های برشکاری برش داده می‌شوند و توسط دستگاه پرس خم کاری بر روی آنها صورت میگیرد.

• کروماتی کردن

این مرحله از مهمترین مراحل تولید سپر خودرو می‌باشد چرا که که کروماتی کردن سپر از زنگ زدگی آن در برابر هرگونه رطوبتی می‌شود.

• نفوذ پلاستیک

در این مرحله پلاستیک‌های ذوب شده به داخل سپر‌ها تزریق میشوند و طبق ظاهر سپر شکل می‌گیرند.

• سرد کردن پلاستیک تزریق شده

در این مرحله دمای پلاستیکی ذوب ده که در مرحله قبل وارد سپر شده بود کاهش داده می‌شود تا به صورت یکدست و یکنواخت در بیاید.

• خم کاری نهایی

بعد از انجام مرحله‌های قبلی ورقه‌های فایبر گلاس در داخل سپر قرار گرفته و لایه ای از فیبر کربن تولید شده و در نهایت قطعه‌ها به کمک فیکسچر مخصوص خم کاری می‌شوند.

• پلیسه‌گری

پلیسه‌گری آخرین مرحله است که برای تولید یک سپر انجام می‌شود. در این مرحله پلیسه‌های اضافی گرفته می‌شود و به ماشین متصل میشود.

تعمیر سپر خودرو: صافکاری یا تعویض سپر؟

سپرها به دلیل محل قرارگیریشان و وظیفه ای که بر عهده دارند بسیار در معرض آسیب هستند. گاهی اوقات ممکن است با کوچکترین ضربه و فشار سپر معیوب شود و احتیاج به تعمیر داشته باشد. اما از کجا بدانیم با صافکاری مشکل حل می‌شود یا خیر باید تعویض سپر را انجام دهیم؟

اجازه دهید برای شما در ابتدا بگوییم که صافکاری به چه معنا می‌باشد و کدام از نواقص سپر را رفع می‌کند.

صافکاری سپر چیست؟

صافکاری یک نوع تعمیر است که در بدنه خودرو و سپر نیز  توسط یک فرد متخصص انجام می‌شود. صافکاری سپر زمانی به در میخورد که مقدار کمی از سپر دچار تو رفتگی شده باشد. برای اینکه بتوان آن تورفتگی را به حالت اولیه برگرداند نیاز به صافکاری خواهد بود. اینکه مشکل سپر خودروی شما با صافکاری حل می‌شود یا خیر بستگی به نوع آسیب و مشکل آن دارد که در این زمینه حتما باید با یک صافکار متخصص مشورت کنید.

در صورتی که با صافکاری سپر مشکل حل نشود نیاز به تعویض سپر خواهید داشت.

متعلقات مربوط به سپر خودرو

در بالا توضیح دادیم که به دلیل شکل ظاهری سپر ماشین، لازم دیده شده است که بسیاری از قطعات جلو و عقب خودرو را در داخل و همراه با سپر طراحی و تولید کنند.

دیاق سپر، توری زیر سپر، چراغ‌های مه شکن، درب پوشش دور چراغ‌ها، ضربه گیرهای میانی و طرفین یعنی ضربه گیرهای گوشه راست و چپ، جلو پنجره و … از جمله متعلقات سپر در خودروها می‌باشند که هر یک می‌تواند به صورت جداگانه بر روی سپر با خار و یا پیچ‌های مربوط به خود در جای خود ثابت و محکم شوند.

در مواقع برخورد و تصادفات ممکن است یکی از متعلقات و قطعات مربوط به سپر دچار صدمه و خرابی شود و به راحتی می‌توان فقط آن قطعه را از سپر جدا و تعویض نمود و این سهولت در کار موجب می‌شود که نیازی نباشد حتما در کوچکترین ضربات، کل سپر را تعویض نماییم.

چگونه سپر خودرو را تعویض کنیم؟

همانطور که در بخش بالا گفته شد اگر آسیب دیدگی سپر زیاد باشد نیاز به تعویض آن خواهید داشت. فرقی ندارد مالک خودرویی ارزان هستید یا گران. تعویض سپر باید توسط یک فرد ماهر و متخصص صورت بگیرد.عدم تعویض به موقع سپر آسیب دیده نه تنها باعث نمای ناپسند خودرو می‌شود بلکه باعث آسیب‌های وارد شده ی احتمالی به قطعات جلوبندی و عقب بندی خواهد شد. 

کلام آخر

سپر خودرو در مدل و طرح‌های مختلف وجود دارد. به همین دلیل برای خرید آن با از یک فروشگاه معتبر اقدام کنید و با دریافت مشاوره سپر مناسب خودروی خود را دریافت کنید. چرا که برای مثال تعداد خار سپر پراید در انواع پراید متفاوت میباشد. به همین دلیل خرید سپر توجه و دقت بالایی نیاز دارد.

(منبع)