بیمه ثالث ماشین، اجباری است. مطابق قانون هیچ خودرویی پس از شماره‌گذاری، اجازه تردد بدون بیمه شخص ثالث را ندارد. برای این منظور جریمه‌های نقدی و کیفری نیز در قانون پیش‌بینی شده است. بنابراین داستان بیمه ثالث خودرو با بیمه بدنه به‌طور کامل متفاوت است. سوالات متعددی در رابطه با این نوع بیمه نامه وجود دارند که همه رانندگان باید با پاسخ آن‌ها آشنا باشند. در این مطلب ابتدا بررسی می‌کنیم که بیمه شخص ثالث چیست و در ادامه به بررسی پرسش‌های گوناگون پیرامون آن می‌پردازیم. این مطلب را تا پایان دنبال کنید.
بیمه شخص ثالث چیست؟
به‌زبان ساده، شخص ثالث به هر فردی گفته می‌شود که در اثر تصادف رانندگی دچار خسارت بدنی و مالی می‌شود. دقت داشته باشید که خسارت‌های جانی و مالی وارد شده به راننده مقصر در حادثه، مشمول شخص ثالث نیست. بیمه شخص ثالث بر اساس تعهدات مندرج در قرارداد بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار، خسارت‌های جانی و مالی وارد شده به اشخاص آسیب دیده در تصادف را تحت پوشش قرار می‌دهد.
ماده 2 قانون بیمه ثالث خودرو، به‌صراحت ذکر کرده است که کلیه وسایل نقلیه برای تردد در سطح معابر باید بیمه شخص ثالث با حداقل پوشش پیش‌بینی شده در قانون را داشته باشند. قانون بیمه ثالث ماشین در 2 اردیبهشت سال 1395 در کشور تصویب شده است. برای مطالعه متن قانون می‌توانید از طریق این لینک اقدام کنید. البته باید دقت داشته باشید که هر ساله بخشی از مفاد آن مانند حداقل مبلغ بیمه شخص ثالث به‌روزرسانی می‌شود. موضوعی که در ادامه بیشتر درباره آن توضیح می‌دهیم.
بیمه ثالث ماشین چه پوشش هایی دارد؟
اولین موضوعی که باید توجه داشته باشید، آن است که خسارت بیمه ثالث مربوط به خودروی مقصر در حادثه است. مثلا اگر شما خودروتان را در اختیار فرد دیگری قرار دهید و او تصادف کند، حتی اگر آن شخص برای ماشین خود بیمه شخص ثالث داشته باشد، مطابق قانون پرداخت خسارت باید از بیمه ماشین شما صورت بگیرد. این مهم‌ترین تفاوت بیمه ثالث و بدنه است.
پوشش‌های بیمه شخص ثالث به دو بخش بدنی و مالی تقسیم می‌شود. منظور از پوشش بدنی، هرگونه خسارت جانی اعم از جرح، نقص عضو (موقت یا دائم) و فوت حادثه دیده است. علاوه بر آن پوشش مالی نیز هرگونه خسارت مالی وارد شده به اموال منقول و غیرمنقول حادثه دیده در تصادف رانندگی را در بر می‌گیرد. دقت داشته باشید که بیمه ثالث، سایر سرنشینان خودروی سواری مسبب حادثه را نیز در بر می‌گیرد. البته راننده و خودروی او از این قاعده مستثنا هستند. برای پوشش راننده باید به‌سراغ بیمه حوادث راننده بروید.
محاسبه حق بیمه شخص ثالث چگونه انجام می‌شود؟
آیین نامه اجرایی ماده 3 قانون بیمه شخص ثالث نحوه محاسبه حق بیمه ثالث را مشخص کرده است. بر این اساس به ازای هر 1000 ریال تعهد بیمه ثالث، شرکت بیمه‌گر می‌تواند مبالغ زیر را دریافت کند:
- خودروی سواری شخصی: 7 ریال
- اتوبار (استیشن، ون، مینی بوس و اتوبوس): 1 ریال
- بارکش: 2.1 ریال
- موتورسیکلت: 37 ریال
مثلا فرض کنید تعهد بیمه ثالث شما در جمع خسارت بدنی و مالی برابر با 1 میلیارد تومان است. در نتیجه مبلغ پایه بیمه نامه ثالث خودروی شما برابر با 7 میلیون تومان خواهد بود.
نرخ نامه رسمی بیمه شخص ثالث نیز در ابتدای هر سال از سوی بیمه مرکزی محاسبه شده و پس از تایید شورای عالی بیمه ابلاغ می‌شود. مشخصات خودرو (نوع و مدل) و کاربردی آن در محاسبه نرخ پایه حق بیمه سالانه تاثیرگذار است. بیمه مرکزی برای هر مدل خودرو، حق بیمه را به‌صورت جداگانه برای هر خودرو محاسبه می‌کند.
دقت داشته باشید که مبالغ فوق، به‌صورت پایه هستند. مطابق قانون شرکت‌های بیمه می‌توانند تا 2.5 درصد کمتر یا بیشتر از نرخ مصوب را در ازای ارائه تخفیف یا خدمات ویژه دریافت کنند. البته باید تخفیف عدم پرداخت خسارت را نیز جداگانه در نظر بگیرید که در ادامه به آن می‌پردازیم.
حق بیمه برخی از وسایل نقلیه نیز در مقایسه نرخ پایه اعلام شده از سوی بیمه مرکزی افزایش پیدا می‌کند. در جدول زیر می‌توانید اطلاعات مربوط بیمه مازاد ثالث به این دسته از وسایل نقلیه را مطالعه کنید.
| شرایط وسایل نقلیه | درصد افزایش نسبت به حق بیمه ثالث پایه |
| وسایل نقلیه سواری با کاربری آژانس و مسافرکش شهری | 10 |
| وسایل نقلیه سواری تاکسی و مسافرکش شخصی برون شهری | 20 |
| وسایل نقلیه حمل مواد سوختی مایع و گازی شل | 25 |
| وسایل نقلیه ویژه حمل مواد منفجره و خطرناک | 50 |
| وسایل نقلیه مورد استفاده در تعلیم و آزمون رانندگی | 15 |
| وسایل نقلیه که برای مسابقات رانندگی به کار می‌روند | 50 |
| موتورسیکلت‌هایی که برای مسابقات رانندگی به‌کار می‌روند | 30 |
| وسایل نقلیه بدون معاینه فنی | 5 |
| وسایل نقلیه‌ای که مجاز به اتصال یدک اضافی هستند | 15 |
| وسایل نقلیه‌ای که بیش از 15 سال از زمان ساخت آن‌ها گذشته باشد | به‌ازای هر سال مازاد بر 15 سال، 2 درصد (حداکثر 20 درصد) |
| وسایل نقلیه‌ای که صاحب آن نمره منفی بالایی دارد | به ازای هر نمره منفی در زمان خرید بیمه نامه 1 درصد (حداکثر 30 درصد) |
| وسایل نقلیه که صاحب آن سابقه تخلفات حادثه ساز دارد | به‌ازای هر تخلف حادثه ساز ثبت شده در دوره اعتبار بیمه نامه قبلی نیم درصد (حداکثر 3 درصد) |
حق بیمه ثالث ماشین با مدت کمتر از 1 سال چگونه محاسبه می‌شود؟
نرخ محاسبه حق بیمه ثالث خودرو بر اساس اعتبار یک سال انجام می‌گیرد. این امکان در قانون پیش‌بینی شده است که بیمه شخص ثالث کوتاه مدت هم برای یک خودرو صادر شود. جدول زیر مربوط به حق بیمه ثالث خودرو برای مدت زمان کمتر از 1 سال است که در ماده 7 آیین نامه اجرایی ماده 18 قانون بیمه شخص ثالث آمده است.
| مدت بیمه | میزان حق بیمه بر مبنای حق بیمه یک ساله (درصد) |
| تا 5 روز | 5 |
| 6 تا 15 روز | 10 |
| 16 تا 30 روز | 15 |
| 31 تا 60 روز | 25 |
| 61 تا 90 روز | 30 |
| 91 تا 120 روز | 40 |
| 121 تا 150 روز | 50 |
| 151 تا 180 روز | 60 |
| 181 تا 270 روز | 80 |
| 271 تا 365 روز | 100 |
تخفیف شرکت‌های بیمه برای بیمه ثالث ماشین چگونه اعمال می‌شود؟
در حالت کلی مطابق ماده 5 آیین نامه اجرایی ماده 18 قانون بیمه شخص ثالث خودرو، حق بیمه وسایل نقلیه زیر مشمول تخفیف می‌شوند:
- وسایل نقلیه‌ای که برای اولین بار شماره‌گذاری می‌شوند: 5 درصد
- وسایل نقلیه عمومی شهری حمل مسافر با ظرفیت بیش از 6 نفر: 50 درصد
همچنین ماده 6 آیین نامه اجرایی ماده 18 قانون بیمه ثالث خودرو تکلیف تخفیف عدم پرداخت خسارت از سوی بیمه‌گر برای بیمه نامه شخص ثالث را مشخص کرده است. بر این اساس به‌ازای هر سال عدم استفاده از بیمه شخص ثالث، بیمه‌گر باید 5 درصد در محاسبه حق بیمه تخفیف قائل شود. سقف تخفیف عدم پرداخت خسارت بیمه شخص ثالث برابر با 70 درصد (14 سال) است.
پرداخت خسارت بیمه ثالث خودرو چگونه انجام می‌شود؟
اشاره کردیم که مبنای محاسبه حق بیمه ثالث خودرو، دیه یک مرد مسلمان در ماه حرام است که هر سال از سوی قوه قضاییه تعیین می‌شود. بر اساس ماده 9 قانون بیمه ثالث، شرکت بیمه‌گر مکلف است تمام خسارت‌های جانی یک حادثه برای خودروی تحت پوشش بیمه ثالث را تقبل کند. بنابراین حتی اگر در یک تصادف، مبلغ خسارت تعیین شده بیش از دیه یک نفر در ماه حرام باشد هم بیمه‌گر باید خسارت را به‌طور کامل بپردازد. بنابراین محدودیت سقف خسارت بیمه شخص ثالث برای حوادث بدنی (جانی) پیش‌بینی نشده است.
در مقابل برای حوادث مالی، بیمه‌گر تنها مکلف است که به‌اندازه حداکثر پوشش تعیین شده در زمان عق قرارداد با بیمه‌گذار، خسارت بپردازد. فرض کنید سقف تعهدات مالی بیمه‌گر 50 میلیون تومان باشد. اگر در یک حادثه، خسارت مالی وارد شده به طرف مقابل برابر 60 میلیون تومان باشد، بیمه تنها 50 میلیون پرداخت می‌کند و مابقی هزینه بر عهده شخص شماست.
بر اساس ماده 31 قانون بیمه نامه شخص ثالث، شرکت بیمه‌گر مکلف است ظرف مدت زمان حداکثر 15 روز پس از دریافت مدارک مورد نیاز نسبت به پرداخت خسارت زیان دیده اقدام کنند.
سقف تعهدات مالی بیمه ثالث در سال 1402
نرخ دیه مرد مسلمان در سال 1402 در ماه حرام برابر با 1 میلیارد و 200 میلیون تومان اعلام شده است. ماده 12 قانون بیمه ثالث ماشین، تکلیف تعهدات ریالی بیمه‌گر در قبال خسارت‌های بدنی در تصادف را مشخص کرده است. بر اساس این ماده، تعهد ریالی بیمه‌گر برای خسارت بدنی برای سرنشینان خودرو مسبب حادثه برابر با سقف تعهدات بدنی بیمه نامه ضرب در ظرفیت مجاز خودرو است. همچنین برای خسارت‌های بدنی افراد خارج از خودروی مسبب حادثه نیز، سقف تعهد ریالی 10 برابر سقف تعهدات بدنی بیمه نامه پیش بینی شده است.
اگر به‌هر دلیل تعداد خسارت دیدگان بیش از سقف تعهدات تعیین شده باشد، حداکثر مبلغ تعهد بیمه به‌صورت مساوی بین خسارت دیدگان تقسیم می‌شود. سپس مازاد خسارت باقیمانده از سوی صندوق تامین خسارت‌های بدنی پیش‌بینی شده پرداخت می‌گردد.
تعهدات مالی بیمه شخص ثالث شرایط متفاوتی دارد. مطابق قانون حداقل مقدار پوشش مالی بیمه ثالث برابر با یک چهلم نرخ دیه در هر سال است. بنابراین یک وسیله نقلیه برای سال 1402 باید حداقل پوشش تعهدات مالی را 30 میلیون تومان در نظر بگیرد. البته می‌توانید با پرداخت حق بیمه بیشتر، تعهدات مالی شرکت بیمه‌گر را بالاتر ببرید. سقف تعهدات مالی شرکت‌های بیمه‌گر در سال 1402 نیز 600 میلیون تومان است.
آیا بیمه شخص ثالث خسارت تصادفات ناشی از تخلفات حادثه ساز را تحت پوشش قرار می‌دهد؟
ماده 14 قانون بیمه شخص ثالث، تصریح کرده است که حتی اگر به تشخیص پلیس راهنمایی و رانندگ، تصادف به‌دلیل تخلفات حادثه ساز از سوی راننده مقصر رخ داده باشد، شرکت بیمه‌گر مکلف است بدون هیچ قید و شرط، خسارت‌های تعیین شده را پرداخت کند.
البته در همین ماده اعلام شده که بیمه‌گر می‌تواند در چنین شرایطی، جریمه‌هایی را به‌صورت زیر از راننده مقصر حادثه دریافت کند:
- اولین تصادف ناشی از تخلف حادثه ساز: دریافت جریمه معادل 2.5 درصد خسارت‌های مالی و بدنی پرداخت شده
- دومین تصادف ناشی از تخلف حادثه ساز: دریافت جریمه معادل 5 درصد خسارت‌های مالی و بدنی پرداخت شده
- سومین (و بیشتر) تصادف ناشی از تخلف حادثه ساز: جریمه معادل 10 درصد خسارت‌های مالی و بدنی پرداخت شده
در ماده 15 قانون بیمه ثالث خودرو، شرایط دیگری در این رابطه ذکر شده است. در موارد ذیل، بیمه‌گر پس از پرداخت خسارت، می‌تواند نسبت به دریافت تمام مبالغ پرداخت شده از راننده مسبب حادثه اقدام کند:
- اثبات عمدی بودن تصادف از سوی مراجع قضایی
- رانندگی در حالت مستی، مصرف مواد مخدر و قرص‌های روان‌گردان
- رانندگی بدون گواهینامه
- تصادف با خودروی سرقتی
به موجب ماده 4 آیین نامه اجرایی ماده 42 قانون بیمه ثالث ماشین، حرکت وسایل نقلیه بدون داشتن بیمه نامه معتبر شخصی ثالث ممنوع است. در صورتی که پلیش پس از استعلام این موضوع متوجه فقدان بیمه نامه خودرویی شود، ضمن اعمال قانون راننده باید وسیله نقلیه را به پارکینگ انتقال دهد. مطابق قانون در سال 1402 به ازای هر روز دیرکر بیمه شخص ثالث باید جریمه‌ای معادل 11600 تومان بپردازید. بنابراین حتما با استعلام بیمه شخص ثالث، قبل از تمام شدن اعتبار آن نسبت به تمدید اقدام کنید.
نحوه تمدید بیمه شخص ثالث با شرکت دیگر
تغییر شرکت بیمه شخص ثالث به‌راحتی امکان پذیر است. برای تمدید بیمه شخص ثالث با شرکت دیگر هیچ کار خاصی نباید انجام دهید. به‌راحتی می‌توانید در موعد مقرر به شرکت بیمه‌گر جدید مراجعه و قرارداد بیمه خود را امضا کنید. تخفیف عدم پرداخت خسارت بیمه ثالث نیز بدون هیچ مشکلی به قرارداد جدید شما انتقال پیدا می‌کند.
روش‌های انتقال بیمه شخص ثالث
ماده 6 قانون بیمه شخص ثالث به صراحت ذکر کرده است که از زمان انتقال سند مالکیت یک خودرو به فرد دیگر، بیمه نامه ثالث ماشین در اختیار مالک جدید قرار می‌گیرد. سپس تا مدت باقیمانده برای پایان تاریخ اعتبار بیمه، مالک جدید به‌عنوان بیمه‌گذار شناخته می‌شود.
سوال اساسی که در اینجا پیش می‌آید، مربوط به انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث است. پس از فروش خودرو، تکلیف تخفیف بیمه شخص ثالث آن چیست؟ تبصره ماده 6 قانون بیمه ثالث ذکر کرده است که تمام تخفیفات مربوط به عدم پرداخت خسارت، متعلق به انتقال دهنده است. بنابراین تخفیف بیمه ثالث شخص فروشنده پابرجا می‌ماند. ضمن اینکه امکان انتقال دادن تخفیف بیمه شخص ثالث وجود دارد. شما می‌توانید این تخفیف را به خودروی دیگر خود یا ماشین تحت مالکیت همسر، فرزندان و والدین انتقال دهید.
استفاده از بیمه شخص ثالث در تصادف
برای استفاده از بیمه شخص ثالث، باید به مراکز پرداخت خسارت بیمه مراجعه کنید. مطابق قانون حضور همزمان راننده مقصر و حادثه دیده به همراه خودروها در محل مرکز پرداخت خسارت ضروری است. البته بسته به اینکه خسارت وارده از نوع بدنی یا مالی باشد، شرایط برای استفاده از بیمه شخص ثالث متفاوت است که در ادامه بررسی می‌کنیم.
دریافت خسارت بدون کروکی در حوادث مختصر و جزیی
مطابق قانون جدید، پرداخت خسارت در تصادف جزئی با خسارت زیر 30 میلیون تومان بدون نیاز به کروکی پلیس انجام می‌گیرد. در شرایط زیر شرکت بیمه‌گر موظف است بدون نیاز به گزارش مقامات پلیس، خسارت مالی زیان دیده را پرداخت کند:
- تمام وسایل نقلیه حاضر در تصادف دارای بیمه نامه شخص ثالث معتبر باشند.
- تمام طرفین حاضر در تصادف در محل مرکز خسارت به همراه خودروهایشان حضور پیدا کنند.
- بر اساس نتیجه کارشناسی ارزیاب شرکت بیمه، اختلافی بین طرفین حادثه نباشد.
- خسارت مالی وارد شده به زیان دیده حداکثر برابر با سقف تعهدات مالی بیمه‌گر باشد.
دریافت خسارت بدنی در تصادف رانندگی
برای دریافت خسارت بدنی در تصادف رانندگی، ذی‌نفع باید با ارائه اصل مدارک زیر با مراجعه به شرکت بیمه‌گر، خسارت خود را دریافت کند:
- گزارش کارشناسی راهنمایی و رانندگی یا مقامات انتظامی
- گزارش کارشناس منتخب مراجع قضایی (در صورت نیاز)
- مدرک شناسایی معتبر
- جواز دفن، گواهی فوت یا شناسنامه باطل شده متوفی
- نظر کارشناسی پزشکی قانونی (در صورت نیاز)
- گواهی انحصار وراث در صورت فوت زیان دیده
- اوراق بالینی بیمارستانی زیان دیده
بهترین شرکت بیمه شخص ثالث
برای پیدا کردن بهترین بیمه شخص ثالث، در وهله اول باید به مقایسه قیمت بیمه ثالث 1402 شرکت‌های مختلف بپردازید. شرکت‌های مختلف برای جلب مشتریان بیشتر معمولا تخفیف‌های رقابتی را در نرخ‌های اعلام شده در نظر می‌گیرند. از سویی دیگر باید تعداد شعب شرکت‌های بیمه‌گر، رضایت مشتریان در پرداخت خسارت و … را نیز در انتخاب بهترین بیمه در نظر بگیرید. در سایت ماشین نو، ضمن امکان مقایسه بیمه شخص ثالث ایران با سایر بیمه‌ها، شرایط ارائه خدمات شرکت‌های مختلف در معرض دید شما قرار دارد.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که بیمه ثالث خودرو چیست و هر آنچه لازم است درباره این بیمه نامه بدانید را مطابق با آخرین تغییرات قانون بیمه شخص ثالث مورد بررسی قرار دادیم. اهمیت بیمه ثالث ماشین در بین انواع بیمه خودرو بر کسی پوشیده نیست. به‌یاد داشته باشید که نداشتن بیمه شخص ثالث تبعات سنگینی را به‌دنبال دارد که بعضا جبران ناپذیر هستند. با خرید بیمه شخص ثالث از ماشین نو خود را در برابر انواع و اقسام حوادث احتمالی رانندگی بیمه کنید.
سوالات متداول
- مدت اعتبار بیمه نامه شخص ثالث چقدر است؟
در حالت عادی بیمه ثالث خودرو با اعتبار یک ساله صادر می‌شود. البته امکان صدور بیمه با مدت زمان کمتر از یک سال نیز وجود دارد.
- منظور از خودروی متعارف در قانون بیمه شخص ثالث چیست؟
خودروی متعارف، ماشینی است که قیمت آن کمتر از 50 درصد سقف تعهدات بدنی بیمه ثالث باشد که در ابتدای هر سال تعیین می‌شود.
- آیا امکان خرید قسطی بیمه شخص ثالث ماشین وجود دارد؟
بله، ماده 8 آیین نامه اجرایی ماده 18 قانون بیمه شخص ثالث اعلام کرده که بیمه‌گذار می‌تواند با پرداخت حداقل 50 درصد حق بیمه، مابقی آن را حداکثر ظرف 6 ماه اول اعتبار بیمه نامه به شرکت بیمه‌گر پرداخت کند.
