قفل شدن موتور یعنی چه؟ فرقی ندارد مالک ارزان‌ترین خودرو هستید یا گران‌ترین خودرو. یکی از بدترین اتفاق‌هایی که ممکن است برای موتور خودروی شما ایجاد شود “گیرپاژ کردن موتور” است. اتفاقی که خبر از هزینه‌ی تعمیرات سنگین و تعویض قطعات یدکی را به همراه دارد. این حادثه بسیار کم پیش می‌آید ولی اگر رخ دهد خودرو را از حالت اولیه خارج و مخارج بسیار سنگینی را برای شما ایجاد می‌کند. در این مقاله، با ارائه راهکارهای عملی و پیشگیری‌کننده، به شما کمک می‌کنیم از وقوع این مشکل جلوگیری کنید و عمر مفید موتور خودروی خود را افزایش دهید.
گیرپاژ چیست؟
گیرپاژ کردن کلمه‌ای هست که آن را در تعمیرگاه‌ها بسیار می‌شنوید. شنیدنی که همراه است با سر تکان دادن راننده! فکرش را کنید روزی شما هم این جمله را از مکانیک خود بشنوید. اگر راننده‌ایی بوده‌اید که همیشه به تعمیر و سرویس خودروی خود می‌پرداختید حتماً می‌پرسید چرا همچین اتفاقی برای خودرو شما افتاده است؟
ما در این بخش می‌خواهیم شما را با معنای دقیق گیرپاژ و اینکه چرا اتفاق می‌افتد آشنا کنیم تا در صورت رخداد بدانید که چه کاری کنید و چگونه دیگر این اتفاق را تجربه نکنید.
گیرپاژ یا گیرپاچ به معنی قفل کردن قطعات موتوری و عدم امکان ادامه حرکت قطعات در موتور وسایل نقلیه می‌باشد. این عمل در اصطلاح عامیانه به سوختن موتور به دلیل بالا رفتن گرمای موتور اطلاق می‌شود. در حقیقت قفل شدن موتور چسبیدن یاتاقان‌های میل‌لنگ یا شاتون‌ها است.
ساده تر برایتان بگوییم که وقتی موتور با افزایش دما رو به رو می‌شود باعث می‌شود دمای سیلندر و اجزای سیلندر نیز افرایش پیدا کند. این امر باعث انبساط پیستون‌ها شده که نتیجه آن چسبیدن یاتاقان‌های میل‌لنگ یا شاتون‌ها می‌شود و گیرپاز موتور اتّفاق می‌افتد.
بارها در مقالات دیگر از عوارض دمای بیش از حد موتور و عواقب آن برای شما گفته‌ایم. همان‌طور که گفته شد یکی از عواقب بالا رفتن دمای موتور میتواند باعث داغ شدن بیش از حد سیلندرها شود. خنک نشدن به موقع سیلندر موجب می‌شود که پیستون در موتور قادر به ادامه حرکت نباشد. این موضوع میتواند یاعث وارد شدن آسیب‌های جدی به پیستون، شاتون، میل لنگ و سیلندر شود که در نهایت موتور گیرپاچ می‌کند.
علت قفل شدن موتور ماشین چیست؟
گیرپاژ کردن موتور میتواند بر اثر چند دلیل بسیار ساده صورت بگیرد. در این بخش به بررسی دلایل گیرپاژ کردن موتور می‌پردازیم تا بدانید که حتی کوچک‌ترین مشکل در سلامت قطعات یدکی میتواند منجر به چه مشکلات بزرگی شود.
- خالی بودن مخزن سوخت
- احتراق ناقص
- بالا رفتن بیش از حد دور موتور
- پمپ بنزین معیوب
- بد کار کردن دینام
- پایین آمدن سطح روغن
- باتری
- کثیف بودن فیلتر هوا
- فشار پایین سوخت
- روان کاری نامناسب قطعات
- کاهش سطح آب رادیاتور
- استفاده از مایعات و زروغن‌های بی‌کیفیت
- مشکلات جرقه‌زنی شمع
- تسمه‌های فرسوده
خالی بودن مخزن سوخت
روشن شدن چراغ مخزن برای بسیاری از افراد اهمیتی ندارد. اشتباه محض! اگر قرار بود رانندگی با پمپ خالی مشکلی نداشته باشد چه نیازی به این بود که سنسور اضافه‌ای در خودرو طراحی شود تا کمبود سوخت به راننده هشدار داده شود؟
همه به خوبی می‌دانیم که با تمام شدن سوخت خودرو خاموش می‌شود. رانندگی با سوخت کم و ناچیز میتواند آسیب‌های زیادی به موتور خودرو وارد کند. زمانی که موتور در حالت خالی بودن مخزن سوخت کار کند باعث جذب هوا توسط پمپ می‌شود و پیشرانه قادر به دریافت مداوم سوخت مورد نیاز نخواهد بود. این مشکل برای موتور اصلاً خوب نیست و مشکلات بیشتری را برای خودرو به خصوص پیشرانه ایجاد می‌کند.
احتراق ناقص
احتراق ناقص یعنی مخلوط نادرست سوخت خودرو که ممکن است بر اثر مشکلات سیستم سوخت رسانی ایجاد می‌شود. متراکم نشدن به اندازه کافی سوخت منجر به آسیب دیدگی پیستون و سوپاپ‌ها می‌شود که در نتیجه خودرو به طور متناوب متوقف می‌شود.
بالا رفتن بیش از حد دور موتور
بالا بودن دور موتور در زمان روشن بودن خودرو که ناشی از عدم کارکرد درست موتور است آسیب جدی به قطعات موتور و خودرو خواهد شد. اگر متوجه شدید خودرو به صورت شدید گاز می‌خورد در اسرع وقت به یک تعمیرکار مراجعه کنید تا از آسیب‌های بیشتر و هزینه‌های بالاتر جلوگیری کنید.
پمپ بنزین معیوب
پمپ بنزین از مهمترین لوازم یدکی وسایل نقلیه می‌باشد که در صورت آسیب دیدگی و نقص نمی‌تواند سوخت را به درون سیلندر منتقل کند. نرسیدن سوخت منجر به گیرپاژ کردن موتور خواهد شد. خرابی این قطعه بر اثر فرسودگی ناشی از کارکردهای طولانی و یا خرابی سوکت و سوختن فیوز رخ میدهد.
بد کار کردن دینام
دینام وظیفه شارژ باتری و اجرای بسیاری از عملکردهای خودرو را برعهده دارد. اگر دینام خراب شود ماشین نیز خاموش می‌شود. خرابی دینام به گونه‌ای نیست که به یک‌باره اتفاق بیفتد. شما می‌توانید با توجه به یک سری از نشانه‌ها مانند کم شدن نور چراغ‌ها و عملکرد بد باتری متوجه آن شوید. با دقّت در این مسئله می‌توانید با تعویض به موقع دینام از گیرپاژ کردن موتور جلوگیری کنید.
پایین آمدن سطح روغن
فراموش نکنید که روغن موتور ماشین تان را چک کنید. کم شدن سطح روغن موتور پرخطرترین حالت ممکن برای پیستون‌ها است. این کار را می‌توانید توسط گیج روغن موتور انجام دهید. پایین بودن سطح روغن موتور میتواند باعث شود که روغن به اندازه کافی نتواند در پیستون‌ها جریان داشته باشد. این کار باعث خشک کار کردن آنها شده و در نهایت باعث گیر کردن شاتون در پیستون و آسیب دیدن آن و خرابی سیلندر خواهد شد.
باتری
باتری از قوی‌ترین قطعات خودرو است که خرابی آن بدون هیچ نشانه‌ای است. این قطعه که منبع تولیدکننده جریان الکتریسیته هست، برق مورد نیاز را به کمک دینام به قطعات برقی می‌رساند. عدم سلامت این قطعه میتواند باعث کاهش سطح آب رادیات و استارت نخوردن خودرو شود. به طور معمول برای اینکه موتور خودرو در شرایط مناسبی کار کند بهتر است هر چهار سال یکبار نسبت به تعویض آن اقدام کنید.
کثیف بودن فیلتر هوا
فیلتر‌ها جزو لوازم مصرفی خودرو هستند که تعویض آنها در دوره‌ای مشخص، امری واجب است. این قطعه از وارد شدن هرگونه آلودگی، گرد و غبار و حشره به داخل پیشرانه جلوگیری می‌کند و ترکیب مناسب اکسیژن و سوخت را برای عملکرد بهتر پیشرانه فراهم می‌کند. قیمت فیلتر هوا ناچیز است؛ بنابراین بهتر است تعویض‌های دوره‌ای آن را به تعویق نیندازید و به عملکرد و راندمان بالای موتور کمک کنید.
روانکاری نامناسب قطعات
روغن موتور باعث کاهش حرارت موتور، کاهش اصطکاک بین قطعات موتوری و بهبود راندمان آنها می‌شود. بنابراین در صورتی که موتور خودروی شما یه شکل درستی روان کاوی نشود میتواند باعث قفل شدن موتور ماشین شود.
فشار پایین سوخت
توقف ناگهانی خودرو به خصوص در سرازیری‌ها نشان از فشار پایین سوخت است. این مشکل بر اثر گرفتگی انژکتورها باشد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود از انژکتورشور‌های موجود در بازار خریداری کنید در اسرع وقت از آن استفاده کنید.
کاهش سطح آب رادیاتور
رادیاتور به عنوان مخزن آب با انتقال سریع حرارت از آب به هوا کمک می‌کند دمای موتور از حد مشخص بالاتر نرود. کم بودن سطح آب در این قطعه میتواند باعث افزایش حرارت و وارد شدن آسیب جدی به موتور یا سوختن موتور شود.
استفاده از مایعات و روغن‌های بی‌کیفیت
کیفیت روغن موتور مهمترین مشخصه نگهداری از قطعاتی چون پیستون‌ها، یاتاقان‌ها و سوپاپ‌ها در موتور می‌باشد. در صورتی که از روغن‌های مرغوب و اصلی در خودرو استفاده کنید قطعاتی مانند شاتون دیگر فرسوده نخواهند شد. همچنین به مدت زمان طولانی میتوانند کارایی داشته باشند. متاسفانه روغن‌های بی کیفیت و تقلبی در بازار وجود دارند که هم قیمت با برندهای معتبر به فروش میرسند. استفاده از این روغن‌ها میتواند باعث قفل شدن موتور و آسیب دیدگی شاتون شود. برای آشنایی با انواع روغن موتور مناسب کلیک کنید.
مشکلات جرقه‌زنی شمع
از آنجایی که پیشرانه‌های درون‌سوز برای عمل احتراق و مشتعل کردن مخلوط هوا و سوخت نیازمند جرقه‌ای هستند که توسط شمع‌های خودرو تولید می‌شود. عملکرد ضعیف و نادرست شمع‌ها میتواند به مرور زمان خرابی قطعات موتوری و در نهایت بعد از مدت زمان طولانی گیرپاژ کردن موتور را به همراه داشته باشد.
تسمه‌های فرسوده
تسمه‌های موجود در خودرو که عامل انتقال نیروی محرکه در خودروها هستند. بر اثر کارکردهای طولانی دچار فرسودگی می‌شوند. عدم سلامت تسمه میتواند باعث کارکرد نادرست قطعات موتوری خودرو شود که بسیار خطرناک است.
تست قفل شدن موتور
تست قفل شدن موتور بسیار راحت و ساده است. شما می‌توانید با یک آزمایش ساده متوجه شوید موتور گیرپاچ کرده است یا خیر.
اگر خودروی شما دارای گیربکس دستی است دنده را روی 5 قرار دهید. در ادامه ماشین را هل دهید. حرکت کردن موتور نشان از قفل نشدن موتور است. اما اگر نتوانسید آن را هل دهید باید بدانید که موتور قفل شده است.
نشانه‌های گیرپاژ کردن موتور چیست؟
قفل شدن موتور مانند خرابی و نقص در هر قطعه و سیستم خودرو دارای نشانه‌هایی است که در این قسمت به بررسی آنها می‌پردازیم. شما می‌توانید با اطلاع از این نشانه‌ها عکس العمل مناسب را از خود نشان دهید تا خسارت‌های وارد شده را به کمترین مقدار ممکن برسانید.
• روشن شدن چراغ چک
با توجه به توضیحات گفته شده در بخش‌های قبلی توضیح دادیم کم بودن آب رادیاتور و سطح روغن میتواند باعث قفل شدن موتور شود. این دلایل میتوانند با روشن شدن چراغ چک شما را از وقوع خطرات جدی در موتور مطلع کنند.
• خارج شدن دود سفید مایل به آبی از اگزوز
دود سفید ممکن است در روزهای سرد بر اثر اختلاق دمای محیط و موتور ایجاد شود. اگر تولید این دود به صورت مستمر و مداوم بود احتمال زیاد مشکلی در موتور به وجود آمده است. این مشکل میتواند بر اثر سوختن مایع خنک کننده، فرسودگی واشر سر سیلندر، سوختن روغن هیدرولیک و … باشد.
با مشاهده چنین نشانه‌ایی بهتر است سریعا نسبت به رفع آن اقدام کنید تا موتور قفل نکند.
• یاتاقان زدن موتور
به از بین رفتن قطعاتی که مانع اصطکاک اجزای موتوری می‌شوند یاتاقان زدن می‌گویند. این عمل باعث می‌شود قطعات موتور در حین حرکت با یکدیگر در تماس باشند و آسیب ببینند. با بررسی‌های دوره‌ایی می‌توانید از یاتاقان زدن موتور جلوگیری کنید.
برای جلوگیری از قفل شدن موتور چه کاری انجام دهیم؟
اولین قدم برای جلوگیری از گیرپاژ کردن موتور جلوگیری از خالی بودن باک است. همیشه سعی کنید باک خودرو را پر نگه دارید. در قدم بعدی همیشه سرویس‌های دوره‌ای خودرو را انجام دهید تا از سلامت قطعاتی چون باتری مطمئن شوید. در صورتی که هر یک از لوازم یدکی خودرویتان نیاز به تعویض و تعمیر دارد در سریع‌ترین حالت ممکن نسبت به رفع آن اقدام کنید.
فراموش نکنید صرف هزینه برای اضافه کردن مایع‌های انژکتورشور و تعویض زود به زود فیلتر بنزین و فیلتر هوا میتواند از خرابی بسیاری از قطعات موتوری جلوگیری کند و احتمال گیرپاژ کردن موتور را حد زیادی کاهش دهد.
در بخش زیر راه‌هایی برای جلوگیری از گیرپاژ کردن موتور شرح داده شده است که با دقت و توجه به آنها می‌توانید از این اتفاق در امان بمانید.
- اهمیت دادن به روش شدن چراغ چک
- تعویض به موقع و به هنگام روغن موتور
- رانندگی با سرعت استاندارد و دور موتور پایین
- سرویس دوره‌ای سیستم خنک کننده و رادیاتور خودرو
- بیش از اندازه داخل موتور آب نریزید
- چک کردن واشر سر سیلندر برای پیش گیری از نشت روغن به داخل موتور
- نشتی روغن را نادیده نگیرید
- کنترل سطح مایعات موتور
اگر در حین رانندگی موتور قفل کرد چه کار کنیم؟
اگر در زمانی که رانندگی می‌کنید موتور قفل کرد و گیرپاژ کرد بهتر است در ابتدا خونسردی خود را حفظ کنید. در این شرایط فرمان نیز عملکرد خود را از دست میدهد و شما باید به طور معمولی و معقول بعد از روشن کردن چراغ راهنما ترمز کنید و به کنار جاده خودرو را منتقل کنید. خودرو را در حالت پارک قرار دهید و از مراکز امداد رسانی خودرویی درخواست کمک کنید.
نتیجه‌گیری
قفل شدن موتور خودرو یکی از مشکلات جدی و پرهزینه است که میتواند از طریق نگهداری منظم و رعایت نکات فنی قابل پیشگیری باشد. استفاده از روغن و فیلترهای مناسب، بررسی دوره‌ای سیستم‌های حیاتی مانند سیستم خنک‌کننده و روغن‌کاری، و توجه به علائم اولیه خرابی موتور، از جمله اقداماتی هستند که میتوانند از وقوع این مشکل جلوگیری کنند.
در صورتی که موتور خودروی شما دچار مشکل شده است یا علائم غیرعادی را مشاهده می‌کنید، بهتر است فوراً به یک مکانیک حرفه‌ای مراجعه کنید تا از بروز مشکلات بزرگ‌تر و هزینه‌های بیشتر جلوگیری شود.
سوالات متداول
-
آیا قفل شدن موتور به معنی تعویض کامل آن است؟
در بسیاری از موارد، قفل شدن موتور به دلیل آسیب جدی به قطعات داخلی رخ میدهد. اگر این آسیب‌ها شدید باشد، ممکن است نیاز به تعویض کامل موتور باشد. اما در برخی موارد، با تعمیر و تعویض قطعات آسیب‌دیده می‌توان موتور را بازیابی کرد.
-
چگونه می‌توانم از روغن موتور مناسب برای خودروی خود استفاده کنم؟
برای انتخاب روغن موتور مناسب، باید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید و از نوع و گرید روغن توصیه‌شده توسط سازنده استفاده کنید. همچنین، استفاده از روغن‌های باکیفیت و دارای استانداردهای معتبر، عمر مفید موتور را افزایش میدهد.
-
چه عواملی باعث کاهش عمر مفید موتور می‌شود؟
عدم تعویض منظم روغن، استفاده از سوخت و روغن نامرغوب، رانندگی شدید و فشار بیش از حد بر موتور، و بی‌توجهی به نگهداری منظم از مهمترین عواملی هستند که عمر مفید موتور را کاهش می‌دهند.
