تنظیم موتور ماشین – هزینه و آموزش تنظیم موتور خودرو

روشن شدن چراغ چک خودرو یکی از اتفاقاتی است که نمی‌توان با قطعیت درباره آن قضاوت کرد. گاهی اوقات با یکبار دیاگ زدن، چراغ چک موتور خاموش می‌شود. بدون اینکه نیاز به انجام کار خاص دیگری باشد. بعضی مواقع هم چراغ چک، نشانه بحران جدی است که هزینه سنگینی روی دست صاحب خودرو می‌گذارد. به‌هر ترتیب روشن شدن چراغ چک موتور، جدی‌ترین نشانه نیاز به دیاگ و تنظیم موتور ماشین است. مفهوم تنظیم موتور خودرو برای بسیاری از رانندگان روشن نیست. به‌همین دلیل تصمیم گرفتیم در قالب این مقاله به آموزش تنظیم موتور بپردازیم. دعوت می‌کنیم حتما تا پایان با ما همراه باشید.

تنظیم موتور ماشین چیست؟

موتور خودرو از کنار هم قرار گرفتن مجموعه‌ای از قطعات مکانیکی و برقی تشکیل شده است. عملکرد هر یک از این قطعات به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم روی سایرین تاثیرگذار است. از طرفی دیگر بر اساس رفتارهای رانندگی، شرایط آب‌وهوایی و میزان کارکرد خودرو به‌مرور زمان شاهد فرسایش قطعات داخلی موتور خواهید بود. ضمن اینکه بسیاری از تجهیزات موتور، عمر مفید مشخصی دارند و بعد از آن دچار مشکل می‌شوند.

در چنین شرایطی است که عملکرد موتور خودرو دچار مشکل می‌شود. این موضوع را شما راننده خودرو به‌وضوح متوجه می‌شوید. هر راننده که چند بار پشت فرمان یک خودرو بنشیند، اصطلاحا قلق آن دست‌اش می‌آید. خوب می‌داند که وقتی پدال گاز را فشار می‌دهد ماشین چه رفتاری از خود نشان می‌دهد. به‌همین دلیل تغییر در وضعیت عادی ماشین را با کمی دقت متوجه می‌شوید. اینجاست که باید به تنظیم شدن موتور ماشین فکر کنید.

تنظیم موتور ماشین به‌مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که برای شناسایی ایرادات احتمالی موتور و بازگرداندن آن به‌حالت عادی در دستور کار قرار می‌گیرد. گاهی اوقات صرفا با سفت کردن یک پیچ مشکل برطرف می‌شود. در مواقعی هم باید به‌فکر تعویض قطعه یا قطعات فرسوده و آسیب دیده باشید تا ایرادات موتور رفع شود. تنظیم موتور خودرو باید توسط مکانیک‌های متخصص و با تجربه صورت بگیرد که به‌خوبی زیر و بم آن را می‌شناسند.

فواید تنظیم موتور

بعضی  از راننده‌ها فکر می‌کنند که تنظیم موتور کار بیهوده‌ای است. این دسته از افراد معتقدند تا زمانی که موتور خودرو از کار نیفتد، نباید به تعمیرگاه مراجعه کرد. واقعیت این است که وقتی موتور خودرو در چنین وضعی قرار بگیرد، برای سرپا شدن آن باید هزینه سرسام آوری با توجه به نوع ماشین بپردازید. بنابراین اصلی‌ترین مزیت تنظیم موتور خودرو، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودرو است. سایر فواید تنظیم موتور خودرو را می‌توان از چند جنبه مهم مورد بررسی قرار داد که عبارت‌اند از:

• شتاب‌گیری خودرو مطابق با انتظار و توانایی موتور صورت می‌گیرد.
• آلاینده‌های تولیدی موتور خودرو در وضعیت استاندارد باقی می‌ماند.
• مصرف سوخت ماشین مدیریت شده و در حد انتظار حفظ می‌شود.
• سروصداهای عجیب و غریب موتور تا حد زیادی برطرف می‌شود.
• جلوی گرم شدن بیش از حد موتور خودرو هنگام روشن بودن گرفته می‌شود.
• سلامت قطعات داخلی موتور برای مدت طولانی‌تر تضمین می‌شود.

دلایل تنظیم نبودن موتور ماشین

احتمالا شما هم این سوال را مطرح می‌کنید که چه اتفاقاتی باعث برهم خوردن تنظیم موتور ماشین می‌شوند؟ بعضی از دلایل وقوع این چالش از کنترل راننده خارج هستند. این در حالی است که برخی دیگر به‌صورت مستقیم با رفتارهای رانندگی و نحوه استفاده از ماشین رابطه مستقیم دارند. مهم‌ترین دلایل برهم خوردن تنظیم موتور خودرو را می‌توان به‌صورت زیر برشمرد:

• فرسودگی قطعات داخلی موتور
• خراب شدن سنسورهای موتور
• قطع شدن اتصالات برقی موتور (سنسورها، شمع و وایر، ایسیو)
• آسیب دیدن قطعات سیستم سوخت رسانی (به‌خصوص پمپ بنزین)
• خرابی قطعات سیستم خنک کننده موتور
• مشکل پیدا کردن سیستم ایموبیلایزر ماشین
• برهم خوردن تنظیمات کامپیوتر خودرو
• فعال شدن سوئیچ اینرسی
• جانمایی اشتباه قطعات داخلی موتور

علائم نیاز تنظیم موتور خودرو

از کجا بفهمیم که زمان تنظیم موتور ماشین‌های ایرانی یا خارجی فرا رسیده است؟ برای پاسخ به این سوال باید روی عملکرد خودروی خود حساس باشید. نشانه‌های زیر هر کدام هشداری به‌شما برای برهم خوردن تنظیم موتور هستند:

• بد استارت خوردن ماشین
• سخت روشن شدن خودرو
• لرزش در حالت درجا کار کردن
• کاهش شتاب خودرو
• افزایش مصرف سوخت
• خارج شدن دود سیاه از اگزوز
• شنیده شدن صداهای غیرعادی موتور
• ریپ زدن موتور

معمولا بسیاری از علائم نیاز تنظیم موتور با روشن شدن چراغ چک همراه هستند. البته توجه داشته باشید که همواره این‌گونه نیست. بلکه گاهی اوقات این احتمال وجود دارد که چراغ چک نیز روشن نشود ولی شما شاهد نشانه‌هایی باشید که ذکر کردیم. تحت هر یک از این شرایط باید برای تنظیم موتور اقدام کنید.

تنظیم موتور خودرو چگونه است؟

نحوه تنظیم موتور خودرو معمولا برای انواع ماشین‌های انژکتوری به‌یک شکل است. شروع کار دیاگ زدن ماشین است. کدهای خطایی که توسط دستگاه دیاگ مشخص می‌شوند، چراغ راه تعمیرکار در بررسی مشکلات احتمالی موتور هستند. توجه داشته باشید که رویکرد اصلی تعمیرکاران در تنظیم موتور ماشین، بازرسی بخش‌های مختلف موتور است. تعمیر یا تعویض قطعات در اولویت بعدی قرار می‌گیرند. در همین راستا اگر بخواهیم آموزش تنظیم موتور را به‌صورت مرحله‌بندی مطرح کنید، باید گام‌های زیر یک به یک پشت سر گذاشته شوند:‌

1. بازرسی و تعویض شمع و وایر

خروج دود سیاه از اگزوز معمولا به‌دلیل احتراق ناقص در موتور رخ می‌دهد. خرابی شمع و وایر در موتور مهم‌ترین دلیل بروز چنین مشکلی است. به‌همین دلیل برای تنظیم موتور ماشین معمولا در مراحل ابتدایی به‌سراغ بازرسی شمع و وایر می‌روند. در صورتی که نیاز به تعویض داشته باشند، حتما این کار باید صورت بگیرد.

2. تنظیم و شستشوی دریچه‌های گاز

معمولا به مرور زمان، دریچه‌های گاز در اثر بخارات روغن مسدود و کثیف می‌شوند. این موضوع مستقیما روی راندمان موتور تاثیرگذار است. تنظیم و شستشوی دریچه گاز اقدامی است که برای رفع این مشکل کمک می‌کند. پس از شستشوی دریچه گاز باید سنسور هوا و فشار که در این محدوده قرار دارند،‌ مجددا تست شوند تا از سلامت آن‌ها اطمینان به‌وجود بیاید.  

3. شستشوی انژکتور

یکی از مراحل مهم تنظیم موتور خودروهای انژکتوری، شستشوی سوزن انژکتور است. کیفیت پایین سوخت باعث می‌شود که بعضا شاهد مشکل پیدا کردن این قطعه شویم. موضوعی که مستقیما پاشش سوخت و راندمان عملکرد موتور را با مشکل جدی مواجه می‌کند. شستشوی انژکتور معمولا با دستگاه اختصاصی صورت می‌گیرد تا گرفتگی‌های آن برطرف شود.

4. بازرسی آب‌بندی منیفولد هوا

آب‌بندی منیفولد ورودی هوا موضوع دیگری است که در دستیابی به اختلاط مناسب سوخت و اکسیژن در محفظه احتراق تاثیر بسزایی دارد. در همین راستا برای تنظیم موتور آب‌بندی این بخش نیز مورد بررسی و در صورت نیاز تعمیر قرار می‌گیرد.

5. بازرسی سیستم سوخت رسانی

بعد از بازرسی منیفولد هوا، نوبت به سیستم سوخت رسانی می‌رسد. در این مرحله سلامت هر یک از قطعات سیستم سوخت رسانی مانند پمپ بنزین و اتصالات مورد بررسی قرار می‌گیرند.

6. بازرسی آب‌بندی سوپاپ‌ها

آب‌بندی سوپاپ‌ها در عملکرد به‌موقع سیستم احتراق موتور بسیار مهم است. بعد از منیفولد هوا و سیستم سوخت رسانی، نوبت به‌بررسی آب‌بندی سوپاپ‌های هوا و دود در موتور خودرو می‌رسد.

7. سرویس استپر موتور

استپر یکی از قطعات مهمی است که در ارتقای راندمان موتور و کاهش تولید آلاینده‌های آن نقش تعیین کننده‌ای دارد. به‌همین دلیل در جریان تنظیم موتور خودرو باید سرویس استپر نیز در دستور کار قرار بگیرد.

8. بازرسی و تعویض فیلتر هوا و سوخت

فیلتر سوخت و هوا دیگر قطعاتی هستند که در صورت گرفتگی جریان بنزین و هوا را در موتور مختل می‌کنند. به‌همین دلیل لازم است که در جریان تنظیم موتور، حتما فیلترها بازرسی و در صورت نیاز آن‌ها تعویض شوند.

9. تست عملکرد سنسورها و کامپیوتر خودرو

همان‌طور که اشاره کردیم، خرابی سنسورها و اختلال در عملکرد کامپیوتر خودرو موضوع دیگری است که به‌صورت مستقیم روی راندمان موتور تاثیر منفی می‌گذارد. این سنسورها هستند که اطلاعات مورد نیاز عملکرد موتور را جمع‌آوری می‌کنند و در اختیار ایسیو می‌گذارند. اگر به‌هر دلیل این فرآیند دچار مشکل شود، طبیعی است که راندمان موتور به‌شدت افت پیدا کند. به‌همین دلیل است که در جریان تنظیم موتور، عملکرد سنسورها و ایسیو بررسی می‌شود.

زمان مناسب برای تنظیم موتور ماشین

بحث درباره زمان مناسب برای تنظیم موتور خودرو جزء موضوعات اختلافی بین تعمیرکاران و اهل فن است. بعضی بر این باورند که تنها وقتی باید برای تنظیم موتور اقدام کرد که چراغ چک روشن شود. این در حالی است که تعمیرکاران توصیه می‌کنند برای خودروهای قدیمی به‌ازای هر 15 تا 20 هزار کیلومتر یکبار نسبت به تنظیم موتور اقدام کنید. در حالت کلی هم پیشنهاد می‌شود بین 2 تا 4 بار در هر سال با فاصله‌های زمانی مشخص برای تنظیم موتور به تعمیرگاه بروید.

قیمت تنظیم موتور خودرو

هزینه تنظیم موتور ماشین، نرخ ثابت و مشخصی ندارد. اما باید توجه داشته باشید که قیمت تنظیم موتور ماشین خارجی در مقایسه با خودروی داخلی بیشتر است. ضمن اینکه بسته به اقداماتی که حین تنظیم موتور صورت می‌گیرد، هزینه دریافت می‌شود. در جدول زیر می‌توانید هزینه تنظیم موتور پراید، 206 و برخی دیگر از خودروهای داخلی را مشاهده کنید.

کلام پایانی

آنچه باید درباره تنظیم موتور ماشین بدانید را در این مقاله با هم بررسی کردیم. اگر مایل نیستید که با چالش هزینه‌های سنگین تعمیر و نگهداری ماشین دست و پنجه نرم کنید، حتما تنظیم موتور خودرو را جدی بگیرید. در بسیاری از مواقع تنها با دیاگ زدن مشکلات برطرف می‌شود و نیازی به هزینه دیگری نیست. البته حتی اگر نیاز به هزینه‌های جداگانه‌ای هم باشد در مقایسه با قیمت‌های سرسام آور تعمیر کامل موتور ناچیز هستند. به‌این ترتیب می‌توانید با صرف هزینه معقول، سلامت ماشین خود را در بلند مدت تضمین کنید.